DOSYA HABER/AVRUPA'DA SAHIPSIZ HAYVANLAR - Italya'da yeniden sahiplendirilemeyen hayvanlara barinakta bakiliyorBaris Seçkin- Sokakta bulunan ve sahibine ulasilamayan hayvanlar, 60 günün ardindan yeniden sahiplendirilemezse barinakta kalmaya devam ediyor - Ulusal Hayvanlari Koruma Dernegi (ENPA) yöneticisi ve eski milletvekili Annamaria Procacci: - "281 numarali yasanin yürürlüge girmesinden önce Italya'da tam da söylendigi gibi sokaktaki hayvanlarla ilgili büyük bir sorun vardi"

ROMA (AA) - BARIS SEÇKIN - Avrupa'da sahipsiz hayvanlari korumaya yönelik ilk yasal düzenlemeyi yapan ülkelerden olan Italya'da her yil on binlerce hayvan sokaga birakilsa da, bu hayvanlarin kisirlastirilmasini ve yeniden sahiplendirilene kadar barinaklarda bakilmasini öncelikli tutan yasal düzenleme sayesinde ülkenin büyük kisminda sokaklarda basibos hayvana rastlanmiyor.

"Avrupa'da sahipsiz hayvanlar" baslikli dosya haberin 8. bölümünde AA muhabirleri, Türkiye'de gündemden düsmeyen sahipsiz hayvanlarla ilgili Italya'daki uygulamalari derledi.

Avrupa'da bu konuda yasal düzenleme yapan ilk ülkelerden olan Italya, hayvanlarin sahipsiz ya da basibos kalmamasi ve kötü muamele görmesinin engellenmesi için 1991'de "281" numarali yasayi çikardi.

Söz konusu yasa, devlet tarafindan evcil hayvanlarin korunmasinin tesvik edilmesinden kötü muamele ve terk edilmelerinin cezalandirilmasina, hayvanlarin deneysel testlerde kullanilmasinin yasaklanmasina ve sadece tedavi edilemeyen hayvanlarin uyutulmasina, köpek kayit sisteminin olusturulmasindan yerel yönetimlere daha fazla sorumluluk taninmasina ve bunlara uymayanlarin karsilasacagi cezai ve mali yükümlülüklere kadar birçok alani düzenleyen 9 maddeden olusuyor.

"281" numarali yasanin ardindan Italyan hukukunda yapilan ayri ek düzenlemeler neticesinde, hayvanlara kötü muamelede bulunan ya da iskence edenler, ceza hukukuna göre yargilaniyor. Bu kisiler, 3 aydan 18 aya kadar hapis cezasi ya da 5 bin ile 30 bin avro arasinda para cezasina çarptiriliyor. Bütün bu düzenlemelere ragmen, Italya'da da diger ülkelerde oldugu gibi sahiplenilen köpek ve kedilerin sokaklara terk edildigi durumlarla da karsilasiliyor.

Italyan La Stampa gazetesinin, çevre örgütü Legambiente'nin bir raporuna dayandirdigi haberinde 2022'de, ülke genelindeki sahipsiz basibos köpek sayisinin 200 bin ile 350 bin arasinda degistigi kaydedildi. Sahipsiz hayvanlara en çok ülkenin güneydeki Sicilya, Kalabriya, Puglia ve Campania gibi bölgelerinde rastlandigi belirtildi.

Ülkenin önde gelen hayvan haklari savunucularindan Ulusal Hayvanlari Koruma Dernegi (ENPA) yöneticilerinden ve eski milletvekili Annamaria Procacci, parlamenter oldugu dönemde Temsilciler Meclisinde kanun teklifi olarak ilk imzasini verdigi "281" numarali yasaya giden süreç ve sonrasinda yasananlari AA muhabirine anlatti.

"Yasanin yürürlüge girmesinden önce Italya'da tam da söylendigi gibi sokaktaki hayvanlarla ilgili büyük bir sorun vardi." diyen Procacci, o dönem güvenlik güçlerinin bazi tedbirlerinin oldugunu ama kötü muameleyi cezalandiran ya da hayvanlari koruyan bir kanunun bulunmadigini söyledi.

Procacci, yasadan önce yakalanan köpeklerin barinaklara götürüldügünü ancak 3 gün içinde sahibi gelmezse uyutuldugunu belirterek, "Çok sayida hayvan haklari savunucusu olarak, bu hayvanlara yardim etmeye çalistik. Köpek barinaklarina gidip, 25 bin liret ödeyerek bir köpegi kurtardigimizi hatirliyorum ama kesinlikle bu sekilde devam edemezdik çünkü bu bir utanç. Böyle çok sayida insan vardi, köpekleri gaz odasindan kurtarmak için kendi hayatini mahveden." diye konustu.

Bu durum karsisinda çok ciddi bir yurttas hareketi oldugunu anlatan Procacci, "Evcil hayvanlari korumak için bir yasa teklifi verdim. Birçok siyasi gruptan çok sayida milletvekili katilarak imza atti. Yorucu bir isti ama sonuca varmak için iyi kosullar vardi. Böylece 14 Agustos 1991'de teklif onaylanarak yasalasti." ifadelerini kullandi.

- Italya'da 281 numarali yasayla ne degisti?

"Bu yasayla Italya'da neler degisti?" sorusuna Procacci, su yaniti verdi:

"Hepimiz kazandik, hayvanlar kazandi, insanlar kazandi. Ne degisti? Söylemeliyim ki; 281 numarali yasa bir medeniyet yasasidir. Bu yasayla artik terk edilmis masum hayvanlar öldürülmedi, ki bunlar önce terk ediliyordu ya da kötü muamele görüp öldürülüyordu. Akillica hazirlanmis bir yasaydi. Dönüm noktasi olan bir yasa oldu. Bizim sloganimiz suydu: Basibos olmasi bir suç degildir. Yani terk edilmis bir köpek ya da bir kedi, terk edildigi için suçlu sayilamaz. Ne degisti? Terk edilmis kedi ve köpekler artik öldürülmeyecekti. Onlar için bir nevi ölüm cezasi kalkmis oldu."

- "Kisirlastirma, bu yasanin temel bir unsurudur"

Yasanin 1. maddesiyle devletin, hayvanlarin korunmasini tesvik ettigini anlatan Procacci, "Yasanin kontrollü üremeyi ilgilendiren 2. maddesi de temel bir konuydu. Çünkü yavru köpeklerin dogmasini önlemek, gerekiyordu ki sonrasinda en vahsi yöntemlerle öldürülmelerini engellemek için bu lazimdi. Bu nedenle kisirlastirma bu yasanin temel bir unsurudur. Burada bir çesit anlasma yaptik: Artik köpekleri ve kedileri öldürmüyorsunuz, biz de onlarin daha fazla yavru sahibi olmalarini engelliyoruz." dedi.

Procacci, 281 numarali yasayla sahipsiz hayvanlarin, birtakim deneysel çalismalarda kullanilmasinin da yasaklandigi bilgisini verdi.

Ilk zamanlarda yasanin uygulanmasinda bazi güçlüklerin de yasandigina isaret eden Procacci, "Belediyeler, köpek barinaklarini yenilemek ve gelistirmek zorunda kaldi. Belediyeler, daha önce köpekleri belli süre tutup, sonra uyuttuklari yerleri, onlari rehabilite edecek barinaklara dönüstürdüler ve yeniden sahiplendirme kampanyalari yapmak zorunda kaldilar. 9 maddelik ne dedigi net olan bu yasa, bugün halen geçerli olmasina ragmen özellikle Italya'nin güneyinde bu yasanin uygulanmasinda büyük sorunlar söz konusu." seklinde konustu.

- Kuzey Italya'da sahipsiz hayvana rastlanmazken, güney bölgelerde sorun var

Güney bölgelerde basibos köpeklerin sayisinin genelde hep yüksek oldugunu dile getiren Procacci, sunlari söyledi:

"Güneyde sokak hayvanlari, alinip satilan bir ise dönüsmeye basladi. Köpek barinaklari bazi durumlarda vicdansiz kisiler tarafindan hatta belediye anlasmalarindan pay isteyen organize suç örgütlerince yönetiliyordu. Uzun bir süre bu durumlarla mücadele ettik. Özellikle Kalabriya'da bazi köpek barinaklarindaki insanlarla mücadele ettigimizi hatirliyorum. Bugün halen güneyde sahipsiz hayvanlarla ilgili büyük bir sorun var ve dernegim, özellikle Sicilya'da kisirlastirma yapiyor. Kuzey Italya'da artik sahipsiz, basibos hayvan yok. Roma'dan asagiya dogru durum ne yazik ki farkli."

Barinaktan sahiplendigi köpegi Lavi ile röportaj veren Procacci, bu konuda bir tavsiyesi oldugunu belirterek, sözlerini söyle tamamladi:

"Sorumluluk her zaman devlete aittir. O nedenle bu hayvanlarin hayatinin yükünü son derece cömert olan gönüllülerin omuzlarina birakmayin. Bu büyük sorunla ugrasanlarin gönüllüler olmasi dogru degil. Devlet, yerel saglik tesisleri ve diger kamu birimleriyle kisirlastirmalari yapmali. Önemli bir diger konu da yüzeysel sahiplenmeler olmamasi gerektigidir. Çocuklar istedi diye bir köpegi ya da kediyi alan, sonradan aslinda bu hayvanlarin bir esya degil, bir cani oldugunu fark eden kisilerin bu hayvani edinmemeleri gerekiyor. Çünkü o hayvan artik ailenin üyesidir ve terk edilemez. Sözde yetistirme çiftliklerine dikkat edilmesi gerekiyor. Kontrollerden kaçan, disileri safkan çok sayida yavru yapmak için yoranlar ve bunlari sonradan satanlara dikkat edilmesi gerekiyor. Kimsenin hayvanlari satin almasini istemem. Köpek barinaklarina gidin orada sahip edinilmeyi bekleyen yasaminizi ve yüreginizi dolduracak çok sayida köpek var."

- "Benim tavsiyem egitimin temelden baslamasi"

ENPA'ya ait baskent Roma'ya 50 kilometre mesafede yer alan Fidolandia Hayvan Barinagi'nda çalisan Sara Cichinelli de yaklasik 20 yildir bu tür barinaklarda gönüllü olarak hizmet verdigini ve hayatini köpeklere adadigini anlatti.

Cichinelli, barinaklarinin haftanin her günü açik oldugunu ifade ederek, "Burada belediyenin getirdigi köpekleri ve ENPA'nin bakimini üstlendigi köpekleri agirliyoruz. Köpekler için yeni yuvalar ariyoruz ve onlarla ilgileniyoruz, etolojik ve dolayisiyla psikofiziksel refahlarini temin etmeye çalisiyoruz. Bizim için oldukça zor çünkü onlarla duygusal bir bagimiz var. Su anda 63 köpegimiz var. Bunlarin yaslari 2 ile 16 arasinda degisiyor." ifadelerini kullandi.

Cichinelli, sahipsiz hayvanlarin durumunu çözmek için egitimin önemine isaret ederek, sadece köpeklerin degil, insanlarin da bu konuda egitimden geçmesi gerektigini dile getirerek "Benim tavsiyem egitimin temelden baslamasi, dolayisiyla yeni nesillerin çocuklarindan baslamasi gerektigidir. Bir köpek seçmeye gitmek, sanki bir çift ayakkabi almak gibi görülüyor, ama öyle degil." dedi.

Insanlarin trendlere göre köpek aldigina dikkati çeken Cichinelli, söyle devam etti:

"Ne yazik ki Italya'da son yillarda modanin etkisini çok sik gördük. 101 Dalmaçyali filmi çiktiginda Dalmaçya köpegi moda oldu, sonrasinda bir reklam filminde Bulldog kullanildi ve o moda oldu, daha sonra bir seri Border Collie cinsi köpek trend oldu. Sonra hepimizi duygulandiran Hachiko filmini izledik ve Akita köpeklerin sayisi artti. Modaya göre farkli tür ve irklarda köpekler alindi. Ama hiç kimse su soruyu kendisine sormadi: 'Bu köpek benim için gerçekten dogru mu? Birlikte mutlu olabilir miyiz?' Bu bazen fark yaratiyor."

- Italya'da sahipsiz hayvanlar için yasalar çerçevesinde izlenen yol nedir?

Italya'da ilgili ulusal yasalar ve bölgesel çapta bazi uygulama farkliliklarina ragmen genel çerçevede; sahipsiz ve basibos sekilde bulunan bir hayvan, ilk olarak güvenlik güçlerince alinarak, veterinere götürülüyor. Burada saglik taramasindan geçirilen ve herhangi bir çipi olup olmadigi dolayisiyla kayit altinda olup olmadigi tespit edilen hayvanin, çipi varsa sahibine ulasilmaya çalisiliyor. Çipi olmayan hayvanlar ise 281 numarali yasa çerçevesinde bölge ya da yerel yönetimler tarafindan fonlanan barinaklara ya da özel kuruluslarin barinaklarina gönderiliyor. Söz konusu hayvan, sahibi tarafindan terk edilmisse veya sahibi ceza ödemeye razi olup hayvani yine de almiyorsa, 60 günün sonunda baska biri tarafindan gerekli uygunluk kontrolleri sonrasinda sahiplendiriliyor.

Sahiplendirilemeyen hayvanlar ise halkin yerel yönetimlere ödedigi vergilerle fonlanan barinaklarda kalmaya devam ediyor.

Italya'da ilgili yasalar çerçevesinde sadece saglik durumu ya da agresiflik durumu yüksek düzeyde olup evcillestirme sürecinden basarili çikamayan hayvanlar ilgili mercilerin onayi dogrultusunda uyutulabiliyor.