Haftanin tarihine bakisYasemin Kalyoncuoglu- Cumhuriyet döneminin ilk kagit banknotlari 5 Aralik 1927'de tedavüle çikarildi - ABD Baskani Donald Trump, 6 Aralik 2017'de, ABD'nin Kudüs'ü resmen "Israil'in baskenti" olarak tanidigini bildirdi - Besiktas ile Bursaspor'un 10 Aralik 2016'daki maçinin ardindan Vodafone Arena yakinlarindaki 2 noktaya düzenlenen bombali saldirida, 38 polis ile 7 sivil sehit oldu, çogunlugu polis 238 kisi yaralandi - Birlesmis Milletler Meclisi, 10 Aralik 1948'de Insan H

ANKARA (AA) - Cumhuriyet döneminin ilk kagit paralari 5 Aralik 1927'de tedavüle çikarildi.

Osmanli Imparatorlugu'nda ilk banknotlar, idari, sosyal ve yasal reformlarin gündeme geldigi Tanzimat Dönemi'nde, reformlarin finanse edilmesi amaciyla basildi.

Ilk Osmanli banknotlari, Abdülmecit tarafindan 1840 yilinda "Kaime-i Nakdiye-i Mutebere" (Para Yerine Geçen Kagit) adiyla hazine bonosu niteliginde çikarildi. Elle yapilan ve resmi mühür tasiyan bu paralar, 1842 yilindan itibaren matbaada bastirilmaya baslandi.

Osmanli Devleti, 1915'ten itibaren de 4 yil boyunca 160 milyon liranin üzerinde banknot çikardi. Bu banknotlar "evrak-i nakdiye" adi altinda Türkiye Cumhuriyeti'ne intikal etti.

Evrak-i nakdiyeler, Cumhuriyet'in ilk yillarinda para bastirilamadigindan 1927 sonuna kadar tedavülde kaldi.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, 30 Aralik 1925'te kabul ettigi kanunla, devletin egemenlik ve bagimsizlik sembolü olmasi nedeniyle yeni banknotlarin bastirilmasina karar verdi.

Maliye Bakani Abdülhalik Renda baskanligindaki komisyon 1, 5, 10, 50, 100, 500 ve bin liralik kupürlerden olusan banknotlarin basilmasini kararlastirdi.

Filigranli kagitlara kabartma olarak basilan banknotlar, 1 Kasim 1928 Harf Devrimi'nden önce bastirildigi için ana metinleri eski yazi Türkçe, kupür degerleri ise Fransizca yazildi.

Tedavülde bulunan mevcut evrak-i nakdiyeler, 4 Aralik 1927'den itibaren dolasimdan çekildi. Türkiye Cumhuriyeti'nin bu ilk banknotlari ise 5 Aralik 1927'de dolasima çikarildi.

- Trump, Kudüs'ü Israil'in baskenti olarak tanidi

ABD Baskani Donald Trump, 6 Aralik 2017'de, ABD'nin Kudüs'le ilgili yeni yaklasimini açiklayarak, "Kudüs'ü resmen Israil'in baskenti olarak tanima zamani gelmistir. Tel Aviv'deki büyükelçiligimizin Kudüs'e tasinmasi talimatini verdim." dedi.

Israil ile Filistin arasindaki sorunlara yeni bir perspektifle bakmak gerektigini dile getiren Trump, ABD'nin Kudüs'ü, resmen Israil'in baskenti olarak tanidigini belirtti.

Belli basli diger olaylar:

4 Aralik

1897- Osmanli Devleti ile Yunanistan arasinda baris anlasmasi imzalandi.

1920- Ankara'da maaslarini alamayan ögretmenler ilk kez grev yapti.

1929- Türk parasinin degerini yükseltmek için alinacak önlemlerle her yerde yerli mali kullanilmasini hedefleyen bir kararname yayimlandi.

1933- Eskisehir Seker Fabrikasi kuruldu.

1943- Inönü-Churchill-Roosevelt arasinda Kahire Konferansi yapildi.

1945- Istanbul'da komünizm karsiti gösteride, Tan, La Turquie, Yeni Dünya matbaalari, Berrak ve ABC kitabevleri tahrip edildi.

1955- Türkiye'de ilk elektrikli tren, Istanbul'da Sirkeci-Halkali arasinda çalismaya basladi.

1961- Ingiltere'de dogum kontrol haplari serbestçe satisa çikarildi.

1981- ABD Baskani Ronald Reagan, CIA'nin ülkedeki casusluk faaliyetlerine izin vererek örgütün yetkilerini genisletti.

2017- Eski Yemen Cumhurbaskani Ali Abdullah Salih, Sana'nin güneyinde konvoyunu durduran Husiler tarafindan öldürüldü.

2019- Emre Sakçi, Iskoçya'nin Glasgow kentindeki Avrupa Kisa Kulvar Yüzme Sampiyonasi erkekler 50 metre kurbagalamada gümüs madalya alarak, Türkiye'ye bu stil ve mesafede ilk madalyasini kazandirdi.

5 Aralik

1492- Kristof Kolomb, Haiti'yi kesfetti.

1791- Besteci Wolfgang Amadeus Mozart, Avusturya'nin baskenti Viyana'da öldü.

1901- Çok sayida çizgi filme imza atan Walt Disney, ABD'nin Chicago kentinde dogdu.

1920- TBMM'de "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu" kuruldu, Mustafa Kemal, Grup Baskanligi'na seçildi.

1921- Britanya Imparatorlugu, Irlanda devrimci grubu Sinn Fein ile anlasmaya vardi ve Irlanda bagimsiz bir devlet oldu.

1923- Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu kuruldu.

1926- Izlenimcilik akiminin kurucularindan Fransiz ressam Claude Monet öldü.

1927- Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Washington Büyükelçisi Ahmet Muhtar, güven mektubunu sundu.

1927- Cumhuriyet döneminin ilk kagit paralari tedavüle çikarildi.

1933- ABD'de 14 yildir devam eden içki yasagi kaldirildi.

1934- Türk kadinina seçme ve seçilme hakki tanindi.

1950- Milli Savunma Bakanligi, Kore'deki askerlerin yüzde 10'unun kaybedildigini açikladi.

1978- Sovyetler Birligi, Afganistan ile 20 yillik dostluk anlasmasi imzaladi.

1987- Cibali Tütün Fabrikasi yandi.

1997- Irak'in kuzeyinde bazi kamplara yerleserek kis mevsimini geçirmeye hazirlanan teröristlere karsi "Süpürme Harekati" baslatildi.

2003- Türk Telekomünikasyon AS'nin hizli internet uygulamasi ADSL kullanima açildi.

2013- Güney Afrika'nin efsanevi lideri Nelson Mandela, 95 yasinda hayata gözlerini yumdu.

2016- GÖKTÜRK-1 uydusu, Fransiz Guyanasi'ndan firlatildi.

2017- Bati Afrika ülkesi Sierra Leone'a ait dünyanin en büyük islenmemis elmaslarindan biri olan 709 karatlik "Baris Elmasi" 6,5 milyon dolara satildi.

2019 - Koli bandiyla duvara yapistirilmis bir muzdan olusan sanat eseri, ABD'de 120 bin dolara satildi.

6 Aralik

343- "Aziz Nicholaos" ya da "Noel Baba" olarak da bilinen ve Antalya'nin Kale ilçesine bagli Demre beldesinde yasayan Aya Nikola 65 yasinda öldü.

1492- Kristof Kolomb, altin arastirmalari yapmak için Santo Domingo Adasi'na vardi.

1862- ABD Baskani Abraham Lincoln, Minnesota'daki Sioux isyanina katilarak tutuklanan 303 Kizildereli'den 39'unun asilmasina karar verdi. Idamlar 26 Aralik'ta gerçeklestirildi.

1877- Thomas A. Edison, ilk ses kaydini yapti.

1936- Çok sayida siiri bestelenen Sair Leyla (Saz) Hanim öldü.

1938- Fransa ve Almanya, dostluk anlasmasi imzaladi.

1940- Yunanistan, Arnavutluk'ta Premete kentini isgal etti.

1941- Ingiltere; Romanya, Macaristan ve Finlandiya'ya savas ilan etti.

1959- ABD Baskani Eisenhower, resmi ziyaret için Türkiye'ye geldi.

1971- Hindistan, Pakistan'dan bagimsizligini ilan eden Banglades Demokratik Cumhuriyeti'ni tanidigini açikladi.

2013- Ürdün, BM Güvenlik Konseyi üyeligine seçildi.

2017- ABD Baskani Donald Trump, Kudüs'ü resmen "Israil'in baskenti" olarak tanidigini, Tel Aviv'deki Amerikan Büyükelçiliginin Kudüs'e tasinacagini açikladi.

2021- Cumhurbaskanligi Kültür Sanat Büyük Ödülü sahibi ve Cumhurbaskanligi Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikalari Kurulu Üyesi Prof. Dr. Saban Teoman Durali, 74 yasinda hayatini kaybetti.

7 Aralik

1842- New York Filarmoni Orkestrasi ilk konserini verdi.

1894- Süveys Kanali'ni hayata geçiren Fransiz diplomat Ferdinand de Lesseps öldü.

1921- Sadrazam Sait Halim Pasa, Roma'da bir Ermeni tedhisçi tarafindan öldürüldü.

1925- Istiklal Mahkemesi, Erzurum'da çalismalarina basladi.

1932- Muhsin Ertugrul'un "Bir Millet Uyaniyor" filmi gösterime girdi.

1941- Japon uçaklari Amerikan deniz üssü Pearl Harbor'u bombaladi. 5 savas gemisi, 14 gemi, 200 uçak kaybedildi, 2 bin 400 kisi öldü.

1944- Resad Ekrem Koçu'nun Istanbul Ansiklopedisi'nin ilk fasikülü çikti.

1956- "Çalikusu"nun yazari Resat Nuri Güntekin, 67 yasinda Londra'da vefat etti.

1958- Istanbul'da, sokaklarda hulahop çevirmek yasaklandi.

1972- Apollo 17 uzay mekigi, Cape Canaveral Uzay Üssü'nden firlatildi.

1974- "Hayali Küçük Ali" olarak taninan Karagöz oynaticisi, yazar Mehmed Muhiddin Sevilen 88 yasinda öldü.

1979- Istanbul Üniversitesi Iktisat Fakültesi Ögretim Üyesi Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil, ugradigi saldirida 58 yasinda hayatini kaybetti.

1988- Nemrut Dagi Ulusal Parki açildi.

1988- Ermenistan'daki depremde yaklasik 100 bin kisi öldü.

1991- Devrimci Isçi Sendikalari Konfederasyonunun (DISK) Genel Kurulu 11 yil aradan sonra toplandi.

1992- Fotograf sanatçisi yönetmen Sahin Kaygun, 41 yasinda vefat etti.

1993- Ressam Abidin Dino, 80 yasinda hayata veda etti.

2002- Türkiye güzeli Azra Akin, Londra'da yapilan yarismada dünya güzeli seçildi.

2004- Sahnede kaza sonucu komaya giren tiyatro sanatçisi Eren Uluergüven'e beyin ölümü tanisi konuldu.

2017- Gök bilimciler en uzak süper kütleli kara delik kesfetti. 13 milyar isik yili uzaktaki kara deligin kütlesinin Günes'inkinin yaklasik 800 milyon kati büyüklükte oldugu belirlendi.

2018- Çin, Ay'in karanlik yüzüne inecek kesif araci Çang'i-4'ü uzaya firlatti.

8 Aralik

1808- Napolyon Bonapart komutasindaki Fransiz ordusu Madrid'e girdi.

1911- Mustafa Kemal, Bingazi-Derne-Tobruk bölgesinde yerli halki örgütleyerek, Italyan kuvvetlerine karsi basarili direnislerde bulundu.

1941- Amerika ve Ingiltere, Japonya'ya savas ilan etti.

1948- Birlesmis Milletler, Güney Kore'nin taninmasini onayladi.

1967- Kibris'taki kriz sonrasinda Yunan askerlerinin adadan tahliyesine baslandi.

1980- Sarkici John Lennon, bir hayrani tarafindan 40 yasinda öldürüldü.

1987- 9. Nantes 3 Kita Film Senligi'nde büyük ödül Ömer Kavur'un "Anayurt Oteli" filmine verildi.

1992- TBMM, Somali'ye asker gönderilmesini kararlastirdi.

1995- Kamu Emekçileri Sendikalari Konfederasyonu (KESK) kuruldu.

2000- Uluslararasi Halter Federasyonunun Atina'daki kongresinde asbaskanliga seçilen Naim Süleymanoglu, sporculuk hayati devam ederken bu göreve getirilen ilk kisi oldu.

2016- Kamuoyunda "Kozmik Oda" olarak anilan sorusturmayi yürüten, FETÖ'ye yönelik sorusturma kapsaminda gözaltina alinan eski Ankara Cumhuriyet Savcisi Mustafa Bilgili tutuklandi.

2016- Yazar, sosyolog Oya Baydar, "Sicak Külleri Kaldi" adli romaniyla, 2016 Türk-Fransiz Edebiyat Ödülü'nü aldi.

2018- Hollanda'da "sari yelekliler"; Lahey, Amsterdam ve Rotterdam kentlerinde toplanarak hükümetin istifasini istedi.

2018- 1960'li yillarda yurt disina kaçirilan "Çingene Kizi" mozaiginin ABD'den Gaziantep'e getirilen 12 parçasi, Zeugma Mozaik Müzesi'nde ziyarete açildi.

2021- MKE Ankaragücü Kulübü eski baskanlarindan Cemal Aydin, 73 yasinda hayatini kaybetti.

9 Aralik

1893- Istanbul'da günlerdir süren soguk hava yüzünden Haliç dondu.

1917- Kudüs, Ingiliz ordularinin isgal etmesiyle Osmanli Devleti'nin elinden çikti.

1923- Istanbul'da, Aga Han'in Basbakan Ismet Pasa'ya gönderdigi mektubu yayimlayan gazeteciler tutuklandi.

1925- Yerli kumastan elbise giyilmesi kanunu çikti.

1926- Darülelhan'da (konservatuvar) Türk müzigi ögretimine son verildi.

1928- Latin harfleriyle ilk mezar tasi dikildi. Avukat Ali Kemal Bey, annesi Aliye Hanim'in mezar tasini Latin harfleriyle yazdirdi.

1938- Baskent Ankara'nin yeni tren gari hizmete açildi.

1949- Birlesmis Milletler, Kudüs'te yönetimi aldi.

1950- Harry Gold, II. Dünya Savasi sirasinda atom bombasinin sirlarini Sovyetler Birligi'ne verdigi için 30 yil hapisle cezalandirildi.

1952- Tiyatro sanatçilari Ruhi Su, Ulvi Uraz, Aclan Sayilgan, Kemal Bekir Özmanav, Süheyl Terek tutuklandi. Sanatçilarin Paris'te faaliyet gösteren Ileri Jön Türkler örgütüyle iliskileri oldugu iddia edildi.

1957- Kurtulus Savasi komutanlarindan emekli Tümgeneral Ali Ihsan Sabis hayatini kaybetti.

1987- Gazze Seridi'ndeki Cebaliye mülteci kampina Israil askerinin saldirisi ile intifadanin ilk sehitleri verildi.

1999- Düzce'nin il, Kaynasli ve Derince'nin ilçe yapilmasina iliskin Kanun Hükmünde Kararname Resmi Gazete'de yayimlandi.

2003- Eski Basbakan Mesut Yilmaz ile eski Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakani Cumhur Ersümer hakkinda, Türkbank ihalesine fesat karistirdiklari gerekçesiyle Meclis Sorusturmasi açildi.

2007- "Iktisadin duayeni" olarak taninan Prof. Dr. Sabahattin Zaim, 81 yasinda Istanbul'da tedavi gördügü hastanede vefat etti.

2015- Birlesmis Milletler Iklim Degisikligi Taraflar Konferansi'na katilan 38 ülkenin, küresel jeotermal enerjinin payini artirmak için Küresel Jeotermal Ittifaki'ni kurdugu açiklandi.

2015- Türk Isbirligi ve Koordinasyon Ajansinin çalismalari sonucunda, 1566'daki Zigetvar Kusatmasi sirasinda hayatini kaybeden Kanuni Sultan Süleyman'in iç organlarinin defnedildigi yer bulundu.

2016- Dünyanin yörüngesinde dolasan ilk Amerikali astronot, eski denizci ve senatör John Glenn, 95 yasinda hayatini kaybetti.

2017- Birlesmis Milletler, 1990 yilinda Kuveyt'i isgali nedeniyle Irak'a uyguladigi yaptirimlari kaldirdi.

10 Aralik

1774- Kazak isyani önderi Pugaçev idam edildi.

1896- Nobel ödülünün yaraticisi Isveçli bilim adami Alfred Nobel öldü.

1898- Ispanyol-Amerikan savasi sonrasinda, Paris Baris Antlasmasi'yla Küba, Ispanya'dan bagimsizligini kazandi.

1901- Ilk Nobel ödülleri verildi.

1918- Trabzon'da Faik Ahmet (Barutçu) tarafindan "Istikbal" gazetesinin ilk sayisi çikarildi.

1919- Kaptan Ross Smith, Ingiltere'den Avustralya'ya uçan ilk insan oldu.

1923- Türkiye Cumhuriyeti ile Arnavutluk hükümeti arasinda Dostluk Antlasmasi imzalandi.

1948- Birlesmis Milletler Meclisi, Insan Haklari Beyannamesi'ni kabul etti. Türkiye, Insan Haklari Evrensel Beyannamesi'ne kabul oyu verdi.

1948- Türkiye, BM Egitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) üyesi oldu.

1986- Türk asilli Bulgar halterci Naim Süleymanov (Süleymanoglu), Avustralya'da Türkiye'ye iltica etmek istedigini bildirdi.

1988- Türkiye'de ilk karaciger nakli gerçeklestirildi. Ameliyati Hacettepe Üniversitesinden Prof. Dr. Mehmet Haberal yapti. Bursali Ahmet Aktas'in karacigeri, kornealari ve böbrekleri bes hastaya nakledildi.

1994- FKÖ lideri Yaser Arafat, Simon Peres ve Izak Rabin, Nobel Baris Ödülü aldi.

2000- Isveç'teki Avrupa Kros Sampiyonasi'nda, Türkiye genç bayanlar takimda gümüs, ayni kategoride Elvan Can ile tarihinde ilk kez bronz madalya kazandi.

2006- Sili'de 1973 yilindaki kanli darbeden sonra ülkeyi 1990'a kadar yöneten diktatör Augusto Pinochet, 91 yasinda öldü.

2008- Çeçenistan ordusunda bir dönem binbasi rütbesiyle görev yaptigi belirtilen Islam Canibekov, Ümraniye'deki evinin önünde silahla öldürüldü.

2009- Bursa'nin Mustafakemalpasa ilçesindeki bir maden ocaginda meydana gelen grizu patlamasinda 19 isçi hayatini kaybetti.

2013- Kimyasal Silahlarin Yasaklanmasi Örgütü (OPCW), Suriye'deki kimyasal silahlarin imha edilmesi yönündeki yogun çabalarindan dolayi, 2013 Nobel Baris Ödülü'ne layik görüldü. Örgütün Genel Direktörü Ahmet Üzümcü, ödülü Nobel Baris Ödülü Komitesi Baskani Thorbjörn Jayland'dan aldi.

2015- Türk Hava Yollari, Fransa'da düzenlenecek 2016 Avrupa Futbol Sampiyonasi'nin (EURO 2016) ilk resmi havayolu ortagi oldu.

2016- Besiktas-Bursaspor maçinin ardindan Vodafone Arena yakinlarindaki 2 noktaya düzenlenen bombali saldirida, 38 polisle 7 sivil sehit oldu, çogunlugu polis 238 kisi yaralandi.

2019- Finlandiya'da 34 yasindaki Sanna Marin, dünyanin en genç basbakani olarak göreve basladi.

2022- Birlesmis Milletler (BM) Güvenlik Konseyi, insani yardimlari tüm BM yaptirimlarindan muaf tutmaya yönelik karar tasarisini onayladi. ABD ve Irlanda tarafindan sunulan tasari, 14 lehte oyla kabul edilirken Hindistan çekimser kaldi. Oylamada, aleyhte oy veren ülke olmadi.