Sicak hava dalgalari karsisinda en savunmasiz ülke AfganistanYeter Ada Seko- Birlesik Krallik'ta yapilan arastirmada Afganistan, Orta Amerika ülkeleri ve Papua Yeni Gine gibi az gelismis ve gelismekte olan ülkeler, sicak hava dalgalarinin getirdigi zorluklarla mücadele edebilme kapasitelerinin çok düsük olmasi nedeniyle en hassas ülkeler kategorisinde yer aldi- Arastirmada yer alan Bristol Üniversitesi Çevre Enstitüsünden Dr. Victoria Thompson:- "Bizi sasirtan bulgulardan biri, asiri sicak hav

ISTANBUL (AA) - YETER ADA SEKO - Birlesik Krallik'taki çesitli üniversitelerden akademisyenlerin iklim verileri ile sosyal ve ekonomik göstergeleri analiz ederek gerçeklestirdigi çalisma, sicak hava dalgalarina karsi en savunmasiz ülkenin Afganistan oldugunu gösterdi.

Asiri sicak hava olaylarindan en çok etkilenmesi beklenen bölgeleri arastiran Bristol, Edinburgh, Exeter ve Oxford üniversitelerinden akademisyenler, dünyanin 136 bölgesinin, 1959-2021 yillari arasindaki küresel sicaklik verilerini, iklim modellerini, yasanan en yüksek sicak hava göstergesinin geri dönüs periyotlarindaki döngüleri analiz etti.

Incelenen bölgelerin yüzey sicakliklari ve karbon emisyonlarinin yani sira sosyal ve ekonomik durumlari, nüfus yogunluklari, gelecege dönük nüfus artis tahminlerinin de göz önünde bulunduruldugu çalismada bu göstergelerin ülkelerin asiri hava olaylariyla mücadele edebilme kapasitelerinin temelini olusturdugu vurgulandi.

Bu göstergeler isiginda en çok risk altinda olan bölgeler arasinda Afganistan, Rusya’nin uzak dogu bölgeleri ile Almanya, Hollanda, Belçika, Lüksemburg dahil olmak üzere Orta Avrupa ülkeleri; Papua Yeni Gine, Guatemala, El Salvador, Honduras, Nikaragua, Kosta Rika ve Panama gibi Orta Amerika ülkeleri; Arjantin'in kuzey bati bölgeleri, Avustralya'nin Queensland bölgesi ve Çin'in bazi yerleri öne çikti.

Afganistan, Orta Amerika ülkeleri ve Papua Yeni Gine gibi az gelismis ve gelismekte olan ülkeler, sicak hava dalgalarinin getirdigi zorluklarla mücadele edebilme kapasitelerinin çok düsük olmasi nedeniyle "en hassas ülkeler" kategorisinde yer aldi.

- En fazla etkilenebilecek bölgeler

Arastirma sonucunda Afganistan'in, en az gelismis ülkelerden biri olmasi, sicaklik geri dönüs periyodunun yaklasik 80 yil olarak hesaplanmasi ve giderek artan nüfusu nedeniyle en savunmasiz ülke oldugunun alti çizildi.

Orta Amerika ülkelerinin ise nüfuslarinin diger birçok bölgeye göre daha az artma egiliminde olmasina karsin halihazirdaki nüfus yogunluklari sebebiyle risk altinda olduguna dikkati çekildi.

Sicak hava dalgalarinin düsük seviyede geri dönüs gösterdigi ve nüfus yogunlugunun fazla oldugu Çin'in Pekin, Hebei ve Tianjin bölgeleri ile Almanya, Hollanda ve Belçika'nin da riski bölgeler arasinda bulundugu, bununla birlikte sicak hava dalgalarinin etkisini azaltabilecek kaynaklara sahip olmalari sayesinde bu durumla mücadele edebilecekleri belirtildi.

Sicak hava dalgalarinin ölümcül seviyelere ulasabilecegi uyarisinda bulunulan arastirmada, bu gibi hava olaylarina iyi hazirlanilmasi halinde birçok kisinin hayatinin kurtarilabilecegi ifade edildi. Bu kapsamda sehir planlarina serinleme merkezleri eklenmesi, açik alanlardaki çalisma saatlerinin düsürülmesi gibi tavsiyelerde bulunuldu.

- "Dünyanin herhangi bir bölgesinde meydana gelebilir"

Arastirmada yer alan Bristol Üniversitesi Çevre Enstitüsü akademisyenlerinden Dr. Victoria Thompson, AA muhabirine yaptigi degerlendirmede, 2021'de Amerika Birlesik Devletleri'nde (ABD) yasanan ve beklenenin çok üzerinde olumsuz etki birakan sicak hava dalgasinin, bu çalismayi yapmalari noktasinda kendilerini harekete geçirdigini söyledi.

Thompson, "Yasanan bu asiri hava olayindan sonra dünyanin baska yerlerinde de benzer vakalarin görülüp görülmedigi ve bundan sonra görülebilecegi bölgelerin hangileri olabilecegi üzerine arastirma yapmak istedik. Bu konuya yeteri kadar dikkat edilmemis olabilecegini düsündük. Böylelikle çalismamizda bu gibi yerlerde ne gibi önlemler alinabilecegini göstermeyi amaçladik." bilgisini verdi.

Arastirma sonucunda, tahmin ettiklerinden çok daha fazla bölgenin bu gibi asiri hava olaylarindan etkilendigini gördüklerini kaydeden Thompson, söyle devam etti:

"Bizi sasirtan bulgulardan biri, asiri sicak hava olayinin, dünyanin herhangi bir yerinde meydana gelebilecek olmasiydi. Iklim modelleri bize bunu gösterdi. Bu noktadan sonra en olasi bölgeleri belirledik. Bu hava olayinin dagilimi da oldukça ilginçti çünkü belirli bir göstergeyi takip etmeden yayiliyordu."

- "Saglik sistemlerine asiri bir yüklenme olabilir"

Iklim verilerinin yani sira sosyal ve ekonomik göstergeleri kullanarak dünya üzerindeki en savunmasiz bölgeleri tespit etmeye çalistiklarini aktaran Thompson, "Küresel çabalari anlamak ve etkileri azalmak amaciyla nerelere bakmamiz konusunda bu yöntem yardimci oldu. Yogun nüfuslu bölgeler risk altinda. Birçok insan ayni anda hastaneye gitmeye kalktiginda saglik sistemlerine asiri bir yüklenme olabilir. O yüzden bu gibi bölgelerin hazir olmasi gerek." diye konustu.

Çalismada sikça isaret edilen Afganistan'in halihazirda sicak hava dalgalariyla mücadele ettigini hatirlatan Thompson, bu ülkenin, su ana kadarki kayitlarin çok ötesinde sicak hava dalgalariyla karsilasabilecegi tahminini paylasti.

Ülkelerin genellikle sicak hava dalgalariyla karsilastiktan sonra önlem aldigina deginen Thompson, bu gibi olaylarinin yasanmamasi için karbondioksit emisyonunun düsürülmesi ve hükümetlerin de bu yönde adimlar atmasi gerektigini ifade etti.