Iran: ABD ile nükleer anlasmanin yerine geçecek "geçici anlasma" gündemde degilAhmet Dursun

ANKARA (AA) - Iran, ABD ile nükleer programinda kisitlamalara gitme karsiliginda yaptirimlarin hafifletilmesini öngören "geçici bir anlasma"nin gündemde olmadigini bildirdi.

Iran resmi ajansi IRNA'nin haberine göre, Iran'in Birlesmis Milletler (BM) Daimi Temsilciligi tarafindan yapilan açiklamada, Tahran ile Washington'un geçici bir nükleer anlasmaya yakin olduguna dair haberlerin dogru olmadigi belirtildi.

Açiklamada, 2015'te Iran ile BM Güvenlik Konseyi üyesi 5 ülke ve Almanya arasinda imzalanan ve daha sonra 2018'de ABD'nin tek tarafli çekildigi nükleer anlasma olarak bilinen Kapsamli Ortak Eylem Plani'na isaret edilerek, "Nükleer anlasmanin yerine geçecek geçici anlasma gündemde degil." ifadelerine yer verildi.

Iran'in yari resmi ajansi ISNA 6 Haziran'da yayimladigi haberinde, Tahran'in, ABD'nin tek tarafli bankacilik yaptirimlari nedeniyle Irak'ta 10 milyar dolar ve Güney Kore'de 7 milyar dolar dondurulmus varliklarinin serbest birakilmasi konusunda mutabakat saglandigini duyurmustu.

Israil'in Haaretz gazetesi de 7 Haziran'da Iran ile ABD arasindaki müzakerelerin beklenenden daha hizli ilerledigini ve taraflarin birkaç hafta içinde bir anlasmaya varma olasiliginin yüksek oldugunu yazmisti.

Londra merkezli Middle East Eye haber sitesi ise 8 Haziran'da ismi açiklanmayan iki kaynaga dayandirdigi haberde, Iran ve ABD'nin Tahran'in nükleer programinda kisitlamalara gitmesi karsiliginda petrol satisina izin verilmesini öngören "geçici bir anlasmaya" yaklastigini iddia etmisti.

Haberde, Iran'in BM Daimi Temsilcisi Said Iravani ile Beyaz Saray'in Iran Özel Temsilcisi Robert Malley'in ABD'de birkaç kez bir araya geldigi ve görüsmelerde önemli ilerleme kaydedildigi öne sürülmüstü.

- Iran ile nükleer anlasma ve yaptirim süreci

Iran ile Birlesmis Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, Ingiltere ve Fransa ile Almanya (5+1) arasinda 2015'te yaptirimlarin kaldirilmasi karsiliginda Tahran'in nükleer faaliyetlerinin düzenlendigi ve denetim altina alindigi bir anlasma imzalanmisti.

ABD, 8 Mayis 2018'de Donald Trump'in baskanligi döneminde Iran'la 2015'te varilan nükleer anlasmadan tek tarafli çekilerek bu ülkeye yeniden yaptirimlar uygulamisti.

Iran da buna karsilik 8 Mayis 2019'da anlasmadaki faaliyetlerini askiya almaya baslamisti. Iran, anlasmada 3,67 oraninda uranyum zenginlestirmeye izin verilmesine ragmen bu süreçte yüzde 60 saflikta uranyum zenginlestirmeye baslamisti.

Trump sonrasinda Nisan 2021'de Viyana'da baslayan ve Iran ile nükleer anlasmanin yeniden canlandirilmasi ve ABD'nin anlasmaya yeniden katilmasinin ele alindigi nükleer görüsmeler, Washington ve Tahran arasindaki bir dizi uzlasmazlik nedeniyle Eylül 2022 baslarinda askiya alinmisti.

Iranli yetkililer sik sik ABD ile nükleer anlasma konusunda mesaj alisverisinin kesilmedigini belirtirken ABD yönetimi Iran ile nükleer müzakerelerin gündemde olmadigini açikliyordu.

- Iran, ABD'nin tek tarafli yaptirimlari nedeniyle varliklarina erisemiyor

Iran, Güney Kore'ye petrol ihracatindan elde edilen ve bu ülkedeki bankalarda tutulan 7 milyar dolarlik dövizine ABD'nin tek tarafli bankacilik yaptirimlari nedeniyle erisemiyor.

ABD'nin NBC News televizyonu, 15 Subat'ta Amerikali yetkililere dayandirdigi haberinde, Tahran ve Washington'un iki ülkede tutuklularin takasi ve Iran'in Güney Kore'de tutulan milyarlarca dolarlik varliginin serbest birakilmasi için Katar ve Ingiltere'nin araciligiyla dolayli görüsmeler yaptigini duyurmustu.

Iran Disisleri Bakani Hüseyin Emir Abdullahiyan da 12 Mart'ta yaptigi açiklamada, "Geçen günlerde bir anlasmaya vardik ve Amerikan tarafinda her sey yolunda giderse kisa vadede bir tutuklu mübadelesine tanik olacagimizi düsünüyorum." ifadelerini kullanmisti.

Iran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi'ne yakinligiyla bilinen Nournews, nisan ayinda Tahran ve Washington'un Iran'in dondurulmus varliklarinin nasil serbest birakilacagi konusunda anlasmaya vardigini ve bu konuda iki taraftan uzmanlar arasinda teknik müzakerelerin devam ettigini duyurmustu.