Türkiye'de gelir dagilimi (2)Enes Duran,Mustafa Çalkaya- Türkiye'de yillik ortalama hane halki kullanilabilir geliri, geçen yil bir önceki yila göre yüzde 28,3 artarak 98 bin 416 liraya yükseldi- Yillik ortalama esas is gelirlerinde ilk sirayi 87 bin 451 lirayla yüksekögretim mezunlari aldi

ANKARA (AA) - Türkiye'de yillik ortalama hane halki kullanilabilir geliri, geçen yil bir önceki yila göre yüzde 28,3 artarak 98 bin 416 liraya ulasti.

Türkiye Istatistik Kurumu (TÜIK), 2022 yilina iliskin Gelir Dagilimi Istatistiklerini açikladi.

Buna göre, Türkiye'de yillik ortalama hane halki kullanilabilir geliri, geçen yil bir önceki yila göre yüzde 28,3 artarak 98 bin 416 liraya yükseldi.

Öte yandan, Türkiye'de yillik ortalama esdeger hane halki kullanilabilir fert geliri de bir önceki yila göre yüzde 30,1 artarak 37 bin 400 liradan 48 bin 642 liraya çikti.

Yillik ortalama esdeger hane halki kullanilabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, 2021'e göre 13 bin 257 lira artarak 62 bin 554 lirayla tek kisilik hane halklarinin oldu.

Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kisiden olusan hane halklarinin yillik ortalama esdeger hane halki kullanilabilir fert geliri 60 bin 696 lirayken, tek çekirdek aileden olusan hane halklarinda bu degerin 49 bin 902 lira oldugu görüldü.

En düsük yillik ortalama esdeger kullanilabilir hane halki fert gelirine sahip hane halki tipi ise 36 bin 210 lirayla en az bir çekirdek aile ve diger kisilerden olusan hane halklari oldu.

- Toplam gelirden en yüksek payi yüzde 46,2 ile maas ve ücret geliri aldi

Toplam gelir içerisinde en yüksek payi, yüzde 46,2 ile bir önceki yila göre 0,9 puan azalan maas ve ücret geliri aldi. Ikinci sirayi yüzde 21 ile önceki yila göre 3,5 puan artan mütesebbis geliri alirken üçüncü sirayi yüzde 20,2 ile önceki yila göre 3,7 puanlik azalis gösteren sosyal transfer geliri olusturdu.

Tarim gelirinin mütesebbis geliri içindeki payi yüzde 19,8 olurken, emekli ve dul-yetim ayliklarinin sosyal transferler içindeki payi yüzde 89,8 olarak gerçeklesti.

- En yüksek yillik ortalama esas is geliri 87 bin 451 lira ile yüksekögretim mezunlarinin oldu

Yillik ortalama esas is gelirleri sirasiyla yüksekögretim mezunlarinda 87 bin 451 lira, lise ve dengi okul mezunlarinda 62 bin 835 lira, lise alti egitimlilerde 46 bin 916 lira, bir okul bitirmeyenlerde 34 bin 755 lira ve okur-yazar olmayan fertlerde 25 bin 406 lira olarak hesaplandi.

Yillik ortalama esas is gelirinde en yüksek artis yüzde 34,1 ile okul bitirmeyen, en düsük artis ise yüzde 28,1 ile okur yazar olmayan fertlerde kaydedildi.

Esas is gelirleri sektörel olarak incelendiginde, en yüksek yillik ortalama gelirin 66 bin 72 lirayla hizmet sektöründe, en düsük yillik ortalama gelirin ise 46 bin 106 lirayla tarim sektöründe görüldü. Bir önceki yila göre yillik ortalama esas is gelirinde en yüksek artis yüzde 41,3 ile tarim sektöründe gözlenirken, bunu yüzde 35,5 ile insaat sektörü izledi. Diger taraftan sanayi sektöründe yüzde 32,1, hizmet sektöründe ise yüzde 29,1 artis kaydedildi.

Yillik ortalama esas is gelirleri sirasiyla isverenlerde 220 bin 482 lira, kendi hesabina çalisanlarda 58 bin 697 lira, ücretli maaslilarda 56 bin 899 lira ve yevmiyelilerde 25 bin 632 lira olarak hesaplandi. Bu dönemde en yüksek artis yüzde 61,8 ile isverenlerde, en düsük artis ise yüzde 21,5 ile ücretli maaslilarda oldu.

- En düsük gelir Van, Mus, Bitlis ve Hakkari bölgesinde gerçeklesti

Türkiye'de yillik ortalama esdeger hane halki kullanilabilir fert geliri geçen yil 48 bin 642 lira iken, IBBS 2. Düzey bölgeleri itibariyla en yüksek oldugu bölge 69 bin 904 lirayla Istanbul bölgesi oldu. Bu bölgeyi, 59 bin 798 lirayla Ankara bölgesi ve 59 bin 272 lirayla Izmir bölgesi izledi. En düsük yillik ortalama esdeger hane halki kullanilabilir fert geliri ise 23 bin 63 lirayla Van, Mus, Bitlis, Hakkari bölgesinde gerçeklesti.

Son yapilan arastirma sonuçlarina göre P80/P20 orani* Türkiye'de 7,9 iken, bu degerin en düsük oldugu IBBS 2. Düzey bölgeleri 4,5 ile Malatya, Elazig, Bingöl, Tunceli ve Zonguldak, Karabük, Bartin olurken bu bölgeleri 4,9 ile Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova bölgesi izledi.

Söz konusu oraninin en yüksek oldugu IBBS 2. Düzey bölgeleri ise 8,1 ile Istanbul, 7,9 ile Agri, Kars, Igdir, Ardahan ve 7,4 ile Konya, Karaman oldu.

- Bir önceki yila göre son yüzde 10'luk grupta olanlarin yüzde 70,5'i ayni gelir grubunda kaldi

Gelir ve Yasam Kosullari Arastirmasinin panel bir çalisma olmasi nedeni ile ilk defa bu yil yillar itibariyla geçis istatistikleri üretildi.

Esdeger hane halki kullanilabilir fert gelirine göre sirali yüzde 10'luk gelir gruplari itibariyla fertlerin bir önceki yila göre yüzdelik geçisleri incelendiginde, bir önceki yilda birinci yüzde 10'luk grupta olan fertlerin geçen yil yüzde 55,4'ünün, son yüzde 10'luk grupta olan fertlerin ise yüzde 70,5'inin gelir grubu degismedi. Ayrica 2021'de birinci yüzde 10'luk grupta olan fertlerin yüzde 23,7'sinin 2022'de gelir grubu birden fazla yükseldi. Son yüzde 10'luk grupta olan fertlerin ise yüzde 8,3'ünün gelir grubu birden fazla düstü.

Gelir ve Yasam Kosullari Arastirmasi panel veriden elde edilen sonuçlara göre 2021'de issiz olan fertlerin yüzde 45,4'ü geçen yil çalismaya basladi. Faaliyet durumu 2021'de çalisan olarak belirlenen fertlerin 2022'de yüzde 90,5'i çalisma hayatina devam etti. Bir önceki yil is gücüne dahil olmayan fertlerin ise yüzde 11,4'ü is gücüne katildi.

* P80/P20 orani: Yüzde paylari, kisisel gelir dagilimini ölçmede kullanilan ölçütlerden biridir. Yüzde 20’lik fert/hanehalki gruplarinin toplam gelirden aldiklari paylara göre; “Son yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldigi pay/ Ilk yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldigi pay” formülünden hesaplanmaktadir.

(Bitti)