Hükümet ve Meclis arasindaki anlasmazlik, Kuveyt'i yaklasik üç yilda 3. kez sandiga götürdüZeynep Tüfekçi Gülay - Hükümet üyeleri ve Meclisteki muhalif vekiller arasindaki anlasmazliklar ve siyasi çözüm beklentilerinin tikanmasi ülkeyi bu sürece tasiyan baslica nedenlerden - Meclisin tekrar tekrar feshedilmesi, Kuveyt kamuoyunda "hosnutsuzluga" neden olurken, iki buçuk yil içinde 3. kez yapilan seçimlere katilimin ne düzeyde olacagi ve sonuçlarin siyasi istikrari saglayip saglayamayacagi ise m

ISTANBUL (AA) - ZEYNEP TÜFEKCI GÜLAY - Kuveyt'te hükümet ve Meclis üyeleri arasindaki siyasi anlasmazliklar nedeniyle halk, yaklasik 3 yilda 3. kez milletvekillerini seçmek üzere sandiga gidiyor.

Kuveyt Ulusal Meclisindeki 50 vekilin belirlenecegi seçimler için sabah saatlerinde baslayan oy verme islemi devam ediyor.

Kayitli 793 bin 646 seçmenin bulundugu ülkede 17'si kadin 207 aday, Ulusal Mecliste görev yapacak 50 milletvekili arasina girmek için yarisacak. Seçim listelerinde en dikkati çeken adaylar arasinda eski Meclis Baskani Merzuk el-Ganim yer aliyor.

Bu oylamayla beraber, Selefi Seyh Sabah el-Ahmed es-Sabah'in Eylül 2020'de vefat etmesi üzerine göreve gelen Emir Seyh Nevvaf el-Ahmed el-Cabir es-Sabah'in iki buçuk yillik görev süresince üçüncü kez Meclis üyeleri seçilmis olacak.

Meclis ve hükümet arasindaki kriz nedeniyle "siyasi çikmazin" yasandigi ülkede siklikla hükümet istifalari ve kabine degisiklikleri gerçeklesiyor. Son 3 yilda birçok kez hükümetin degistigi Kuveyt'te halk, sadece 8 ay aradan sonra ikinci kez sandik basinda.

Meclisin tekrar tekrar feshedilmesi, Kuveyt kamuoyunda "hosnutsuzluga" neden olurken, iki buçuk yil içinde 3. kez yapilan seçimlere katilimin ne düzeyde olacagi ve sonuçlarin siyasi istikrari saglayip saglayamayacagi ise merak konusu.

Uzmanlar, seçim yüzlerinin büyük bir kismini olusturan bagimsiz, liberal ve Islami akimlar arasindaki farkliliklara ragmen, "kritik" olarak nitelenen seçim sonuçlarinin sabirsizlikla beklendigini ifade ediyor.

Siyasi istikrarin hükümet ile parlamento arasindaki isbirligine dayali oldugu ülkede, taraflar arasindaki sorunlarin ekonomik yansimalarinin da oldugu, kaynaklarini çesitlendirmek isteyen petrol zengini ülkenin planladigi ekonomik reformlari engelledigi ifade ediliyor.

- Kuveyt Emiri son bir yilda iki defa Meclisi feshederek seçim karari aldi

Emir Sabah göreve geldikten yaklasik 3 ay sonra 5 Aralik 2020'de genel seçimler yapilmisti.

Kuveyt Emiri, sadece son bir yilda ülkedeki siyasi sorunlar nedeniyle ilki Agustos 2022, ikincisi Nisan 2023 olmak üzere iki kere Meclisi feshetti ve seçim karari aldi.

Hükümet üyeleri ve Meclisteki muhalefet arasindaki anlasmazliklar, siyasi çözüm beklentilerinin tikanmasi, parlamentodaki bir grup vekilin Mecliste oturma eylemi yaparken bir grup vekilin de oturumlari boykot etmesi gibi durumlar, ülkeyi bu sürece tasiyan baslica nedenlerden oldu.

Bazi Meclis üyeleri, Meclis Baskani Merzuk Ganim ve dönemin Basbakani Seyh Sabah el-Halid el-Hamad es-Sabah'in görevden alinmasini istedi.

Bu siyasi gelismeler neticesinde parlamento, "vekiller arasindaki uyumsuzluk" gerekçe gösterilerek Agustos 2022'de resmen feshedildi.

Bunun üzerine Kuveytliler, 29 Eylül 2022'de milletvekili seçimi için sandiga gitti ve yeni Meclis üyelerini seçti.

- Anayasa Mahkemesi'nin "2022 seçimi iptal" karariyla 6 aylik yeni Meclis lagvedildi

Ancak seçimden yaklasik 6 ay sonra 19 Mart 2023'te Anayasa Mahkemesi, 2020'de seçilen Meclisin fesih kararinin "çeliskili" ve "hukuksuz" oldugu yönünde karar alarak, 2022'deki genel seçimi iptal etti.

Yüksek mahkeme, parlamentonun bir önceki seçimde yani 2020'de seçilen üyelerle devamina hükmetti. Böylece 2022 seçimleri sanki hiç yapilmamis kabul edildi ve 2022 Meclisi de lagvedildi.

Anayasa Mahkemesinin karari sonrasi Ulusal Meclis Baskanligi koltuguna yeniden oturan Merzuk el-Ganim, 21 Mart'ta düzenledigi basin toplantisinda "yeni seçim" mesaji verdi.

- Emir Seyh Nevvaf, 2020 Meclisini "tekrar" feshetti

Kuveyt Emiri de 17 Nisan'da, Anayasa Mahkemesi karariyla 19 Mart'ta tüm yetkileriyle göreve geri dönen 2020 Meclisini "tekrar" feshetti ve 6 Haziran 2023'te seçim yapilmasina karar verdi.

- Parlamento, 12 yilda 10'dan fazla kez feshedildi

Kuveyt parlamentosu, kurulusundan bu yana birçok siyasi krize tanik oldu ve birçok dönüm noktasindan geçti. Bu çerçevede 2011 ile 2023 yillari arasinda Meclis 10'dan fazla kez feshedildi.

Diger Körfez ülkelerine kiyasla parlamentoya "basbakan ve bakanlar aleyhinde gensoru önergesi verme, yasa çikarma ve iptal etme" gibi daha genis yetkilerin verildigi ülkede, son söz ise yürütmenin basi olan Emir'e ait.

Emir, Meclisi feshetme yetkisine de sahip. Meclisin feshi genellikle Emirlik veya yargi karariyla gerçeklestiriliyor. Feshin ilanindan itibaren 2 ayi geçmemek üzere yeni seçim yapilmasi gerekiyor. Belirlenen tarihlerde yeni seçimlerin yapilamamasi durumunda Meclis tüm anayasal yetkileriyle yeniden göreve dönebiliyor.

- Seçim sistemi

Ülkede 23 Ocak 1963'te kurulan Ulusal Meclis 4 yil süreyle dogrudan halk tarafindan seçilen 50 üye ile Emir tarafindan atanan Basbakan hariç en fazla 15 bakandan olusuyor.

Atanarak göreve gelen bakanlar, seçilmis Meclis üyelerinin üçte birini geçmemeleri kaydiyla görevleri dolayisiyla üye olarak kabul ediliyor.

Bes seçim bölgesine ayrilan ülkede seçmen, her bölgeden 10'ar milletvekili seçerek Meclise gönderecek. 2012 yilinin sonuna kadar her seçmen 4 aday için oy kullanma hakkina sahipti. Bu tarihten itibaren oy hakki her Kuveytli için bir oy ile sinirlandirildi.

Siyasi partilerin olmadigi Kuveyt'te adaylar seçimlere bagimsiz giriyor ve kazandiktan sonra genelde parlamento bloklarini olusturuyorlar.

Kuveyt Anayasasi'nin 57'nci maddesi, parlamento seçimlerinin ardindan hükümetin yeniden kurulmasini da öngörüyor.

Seçim sonuçlarinin kesinlesmesinin ardindan mevcut hükümet istifasini sunuyor ve Emir, yeni hükümetin kurulmasi için bir basbakan görevlendiriyor.