ATAK-2 helikopteri ilk kez motor çalistirdiGöksel Yildirim- Yogun bir çalismayla ilk uçusuna hazirlanan ATAK-2 helikopteri, ilk kez Anadolu Ajansi tarafindan görüntülendi - Agir Sinif Taarruz Helikopteri Projesi Ürün Bas Mühendisi Mehmet Yilmaz: - "23 Nisan itibariyla iki motorumuzu da ayri ayri çalistirdik. Motor çalisma faaliyetlerimize devam edecegiz" - "Bu helikopterle yerde yaklasik 15 saat motor çalistirma hedefimiz var. Bundan sonra uçusa hazir olacak. Su an için bir aksaklik görünmüyor.

ANKARA (AA) - GÖKSEL YILDIRIM - Kamuoyunda "ATAK-2" olarak bilinen Agir Sinif Taarruz Helikopteri, ilk kez motor çalistirdi.

Cumhurbaskanligi Savunma Sanayii Baskanligi ile Türk Havacilik ve Uzay Sanayii (TUSAS) arasinda imzalanan Agir Sinif Taarruz Helikopteri Projesi kapsaminda gelistirilen ATAK-2 helikopterini ilk kez Anadolu Ajansi (AA) görüntüledi.

Agir Sinif Taarruz Helikopteri Projesi Ürün Bas Mühendisi Mehmet Yilmaz, AA muhabirine yaptigi açiklamada, 13 yildir TUSAS'ta görev yaptigini ve sirketin yürüttügü birçok helikopter gelistirme ve modernizasyon projesinde sorumluluk üstlendigini söyledi.

ATAK-2 Projesi'nin 2019 yilinda imzalandigina ve daha önce faaliyetler olsa da nisan ayi itibariyla resmi olarak çalismaya basladiklarina isaret eden Yilmaz, "Çok hizli bir gelistirme süreci yasadik. Çok hizli bir tasarim süreci geçirdik. Bundan yaklasik 2 yil önce erken uçus karari alindi. Biz de erken uçus kararina yönelik çalismalarimizi baslattik ve hizlandirdik. Yaklasik bir senedir parça üretimi ve ekipman tedariki gerçeklestiriyoruz. Son 3-4 aydir helikopterimizin gövde montaji ve nihai montaj islemlerini gerçeklestirdik." dedi.

Bütün ekibin çok yogun ve ciddi bir çaba sarf ettigini ve çok özverili bir çalisma gerçeklestirildigini vurgulayan Yilmaz, su ifadeleri kullandi:

"Gece gündüz ilgili bütün arkadaslar sistemlerine sahip çiktilar. Helikopterin üzerinden ayrilmadilar. Sabah aksam test yaptilar. Montaj faaliyetlerine destek verdiler. Ayni zamanda montaj ekibimiz, üretim planlama kontrol ekibimiz, üretim mühendisligi ekibimiz çok ciddi destekte bulundu. Ekip olarak gerçekten çok özverili ve yogun bir çalismayla helikopterimizi bu kadar kisa sürede hazir hale getirdik. Su anda bizim bildigimiz kadariyla böyle bir örnek dünyada da yok. Çok hizli sekilde bu kararin verilmesi, tasarimin nihayetlendirilmesi, bu tasarimdan ürüne geçilmesi, ürünün toparlanmasi ve test asamasina getirilmesi anlaminda çok hizli sekilde ilerledik. Dün (23 Nisan) itibariyla iki motorumuzu da ayri ayri çalistirdik. Arkadaslarimiz bir sonraki motor çalistirma için son hazirliklarimizi yapiyorlar. Bazi ölçüm ve ayarlama faaliyetlerimiz var. Bakim faaliyetlerimiz var. Bunlari gerçeklestiriyorlar. Bunlari gerçeklestirdikten sonra da motor çalisma faaliyetlerimize de devam edecegiz."

- Uçusta karsilasmayacagi zorluklara maruz birakiliyor

Helikopterin yer aldigi 993 numarali binanin öncelikle GÖKBEY helikopteri için tasarlandigini ve sonraki helikopterler için de kullanilacagi düsünülerek büyük tasarlandigini anlatan Yilmaz, söyle konustu:

"Burasi özellikle zorlu testleri yaptigimiz bir binamiz. Helikopteri tamamen yere bagliyoruz. Uçusta dahi helikopterin görmeyecegi zorluktaki testleri, burada yere bagli halde yapiyoruz. Helikopteri tamamen yere baglayip önce motor çalistirmalar, rezonans testleri daha sonra yük testlerimizle helikopterimizin tüm sistemlerini, yapisalini, transmisyonunu, rotorunu, motor entegrasyonunu, aviyonik ve elektrik sistem entegrasyonunu tamamen burada dogrulayip, 'Bu asamadan sonra evet helikopter uçus için güvenli' diyoruz ve uçusa veriyoruz. Bu binanin amaci da bu. Yukarida bir izleme odamiz var. Helikopterimiz ciddi sekilde enstrümante. Üzerinde 600 civarinda sensör var. Ayni zamanda sayisal hatlardan da veri aliyoruz. Bunlarla beraber yaklasik olarak 10-15 bin civarinda verimiz var. Bunlar canli olarak yukaridaki kontrol odamiza iletiliyor. Bütün testlerde gerçek zamanli olarak tasarim ekiplerimiz bu verileri inceliyor, herhangi bir sorun olmasi durumunda, bir anomali tespit edilmesi durumunda teste dogrudan müdahale edebiliyorlar. Bütün testi de bu binada kontrol odasindan yönetiyor arkadaslar."

- Motor testlerinin ardindan ilk uçusu yapacak

Projenin geldigi noktada, planladiklari motor testleri bulundugunu ve öncelikli olarak bunlari tamamlayacaklarini dile getiren Yilmaz, sunlari kaydetti:

"Tamamladiktan sonra bir taksi testimiz var. Helikopteri 'runway'de test ediyoruz. Telemetriyi, uzak haberlesme kismini dogruluyoruz. Ondan sonra da uçusa hazir hale geliyor helikopter. Bir sonraki adimda ilk uçusumuzu gerçeklestiriyoruz. Ilk uçusumuz nispeten basit bir uçus oluyor. Ilk kez kullanacak pilotlarimizin da alismasi gerekiyor. Simülatörde bu testleri sanal ortamda yapiyoruz ama gerçek anlamda ilk defa uçuruyorlar. O yüzden daha basit testlerle basliyoruz. Helikopterimizi kaldirip basit manevralar yaptiriyoruz ama sonrasinda üzerine koya koya, ekleye ekleye gidiyoruz. Bu asamadan sonra bir sonraki prototip için yapacagimiz gelistirme ve iyilestirme faaliyetlerimiz var. Bunlari gerçeklestirerek birden fazla prototip üretecegiz. Burada da paralel halde testlerimizi gerçeklestirerek helikopterimizin kalifikasyon sürecini yürütecegiz. Bu asamadan sonra aslinda helikopteri kalifiye etmeye yönelik prototip tasarim, üretim, gelistirme ve kalifikasyon faaliyetleri yürütecegiz."

- Ilk uçus için geri sayim

Ilk uçusun testleri süren ATAK-2 platformu ile gerçeklestirilecegini belirten Mehmet Yilmaz, "Bu helikopterle yerde yaklasik 15 saat motor çalistirma hedefimiz var. Bundan sonra uçusa hazir olacak. Su an için bir aksaklik görünmüyor. Bakim, ölçüm faaliyetlerimizi gerçeklestiriyoruz. Eger bir aksaklik çikmazsa bu bir hafta içerisinde aslinda uçusa da gitmeyi hedefliyoruz. Aksaklik çikarsa onu degerlendiririz ama çok uzak olmayan bir tarihte ATAK-2'nin uçabilecegini söyleyebilirim. Isler yolunda giderse daha hizli ilerleriz ama islerde bir aksaklik çikarsa da çözemeyecegimiz bir sey yok. Daha önce de basimiza geldi, yaptik bunlari. Ekibimiz de çok tecrübeli. Olasi sorunlari asa asa gidip kesinlikle uçacagiz." dedi.

- 1000-1500 personelin katkisiyla olustu

Mehmet Yilmaz, ATAK-2'ye eli degen veya bir sekilde proje için çalisan personel sayisinin 1000-1500 civarinda oldugunu söyledi.

Projede çok ciddi bir emek bulunduguna dikkati çeken Yilmaz, su degerlendirmelerde bulundu:

"Tasarim ekibinden program yönetimine, üretim planlamasindan üretim mühendisligine, teknisyenlerimize kadar herkesin çok ciddi emegi var. Burada yaklasik 500 kisilik tasarim ekibimiz var. Hepsi konularinda uzmanlasmis ekipler, gövde tasarimini bir ekibimiz yapiyor. Transmisyon, çok özel bir ünite zaten, helikopterin gücünü kontrol ettigimiz yer. Orayi bir ekibimiz yapiyor. Rotor tarafindaki tasarimi bir ekibimiz yapiyor. Motor entegrasyonu için ayri bir ekibimiz var. Inis takimini kendimiz tasarladik, burada ürettirdik. Alt sistemlerimizin birçogu yerli, yerlilestiriyoruz, yerli alt yüklenicilerle çalisiyoruz. Yakit sistemimizi yerli bir alt yüklenicimize tasarlattik, ürettik, test ettik, taktik. Inis takimimiza benzer sekilde transmisyonumuzu kendimiz tasarliyoruz, üretiyoruz. Rotorumuzu kendimiz tasarliyoruz, üretiyoruz. Pallerimiz mesela çok özel bir teknolojidir. ATAK'la beraber basladigimiz, GÖKBEY'le üzerine koydugumuz ATAK-2 ile de son noktasina geldigimiz ciddi bir teknoloji. Bunu da kendimiz tasarlayip, üretiyoruz. Yani tamamen bu ürün bizim diyebiliriz. Burada tasarimcisindan planlamacisina, üretimine, teknisyenine kadar çok ciddi bir emek var. Özellikle son dönemde bu emegi helikopter üzerinde çok rahat görebilirsiniz. 24 saat, 3 vardiya esasina göre çalisti arkadaslar. Gece gündüz burada neredeyse yemeden, içmeden, uyumadan da diyebilirim. Bazen ögünlerini bile atlayarak çok ciddi efor sarf ettiler. Çok özverili çalisarak ürünü bu hale hep beraber getirdik."

- Gelismis elektronik harp ve silah sistemleriyle donatilacak

Helikopterin özelliklerine iliskin de bilgiler veren Yilmaz, ATAK-2, taarruz helikopteri oldugu için, tasiyabilecegi faydali yük ve manevra kabiliyetinin önem tasidigini, bunun için de güçlü motorlara sahip olmasi gerektigini ifade etti.

Helikopterin 2500 beygir gücündeki motorlara sahip olduguna isaret eden Yilmaz, helikopterin maksimum kalkis agirliginin 11,5 ton oldugunu bildirdi.

Yilmaz, su bilgileri verdi:

"Sinifinda üst seviyede bir helikopter. 1,5 ton faydali yük tasiyabiliyor. Bu çok ciddi bir avantaj. Ön tarafimizda 30 milimetre topumuz var. Onun üzerinde kameramiz var. Kamerayla görüp tespit edecek pilotlarimiz. ATAK'tan asina oldugumuz Avci kaski ile tespit ve hedefleme yapip 30 milimetre topla vurabilecekler. Kanat istasyonlarimiz ATAK'la veya benzer helikopterlerle kiyasladigimizda 2'den 3 istasyona çikardik. 3'er istasyondan 6 istasyonumuz var yani 6 ayri mühimmat lançerini tasiyabilecegiz. Çok yakin bir sekilde Roketsan'la çalisiyoruz. Yerli mühimmatlarimizi entegre edecegiz. ATAK'a ilave olarak bazi mühimmatlarimiz da olacak burada. Hava-hava füzesi entegrasyonunu da yapacagiz. O anlamda çok ciddi bir kabiliyet kazandirmis olacagiz. Helikopterimizin hedefledigimiz hizi 175 knot. Bu çok yüksek bir hiz. Pilotlarimiz manevra, hiz kabiliyeti anlaminda bunlari talep ettiler, biz de ona uygun bir ürün tasarladik. Su anda bu helikopter 175 knot hizda, ciddi manevralar, kaçis ve dalis manevralari yapabilecek sekilde tasarlanan bir helikopter. Ayni sekilde aviyonikler, elektronik harp tarafinda ülkemizde gelistirilen yerli ve milli tüm ekipmanlari bu helikopterle takacagiz. Helikopterimizin komple elektronik harp süiti olacak. Burada füze ikaz sensöründen DIRCM'ina kadar tüm ekipmanlar RF jammera kadar tüm ekipmanlar entegre edilecek. Tamamen kendini koruma kabiliyetine, çok gelismis özelliklere sahip bir elektronik harp süiti, silah özellikleri, aviyonik suiti, haberlesme ve kabiliyetleri olacak. Bu helikopterin gelistirilmesinde destegi, emegi olan herkese çok tesekkür ediyoruz. Bu isi birlikte yaptik, birlikte basardik. Bundan sonra da üzerine koya koya devam edecegiz. Helikopterimizi kalifiye edip kuvvetlerimizin kullanimina sunacagiz."