Iklim degisikligi çam kese böceklerinin ortaya çikis zamanini öne çekiyorGülseli Kenarli- Akdeniz Üniversitesi Biyoloji Bölümü Ögretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Çetin: - "Birçok bölgemizde çam kese böcekleri gibi, kabuk böcekleri gibi bazi böcek popülasyonlarinin artis gösterdigini saha gözlemlerimizde açikça görebiliyoruz. Genellikle yil içerisinde en az birkaç nesil veren böcekse, iklim degisikliginin etkisi daha çok ortaya çikiyor ve yillik nesil sayilari artiyor" - "Dogal alanlarda agaçlara bu

ISTANBUL (AA) - GÜLSELI KENARLI - Akdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Ögretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Çetin, iklim degisikligiyle artan sicakliklarin, çam kese böceklerinin erken topraga inmesine ve nesil sayilarinin artmasina neden oldugunu söyledi.

Mugla, Mersin, Sirnak ve Çorum gibi illerde biyolojik mücadelesine bu yil mart ayinin basinda baslanan çam kese böcekleri hem agaçlara zarar veriyor hem de insan ve hayvan sagligini tehdit ediyor.

AA muhabirine degerlendirmelerde bulunan Çetin, normal kis kosullarinda çam kese böceklerinin gelisimlerinin daha yavas olduguna ancak mevsim ortalamalarinin 3-4 derece üzerinde seyreden sonbahar ve kis aylari nedeniyle bu yil daha hizli gelisim gösterdiklerine dikkati çekti.

Çam kese böceklerinin normal kosullarda Akdeniz'de, Adana, Antalya ve Mersin kiyilarinda topraga inmesinin 15 Nisan'dan sonra oldugunu ancak bu yil bunun martin ilk haftasinda gerçeklestigini aktaran Çetin, böceklerin, Marmara Bölgesi'ndeki Istanbul, Kocaeli, Bursa ve Edirne gibi illerde ise normalde mayis ayinda topraga indiklerini belirterek bu yil, bu sürenin bir hafta, 10 gün öne çekilecegi tahminini paylasti.

Çetin söyle devam etti:

"Akdeniz ve Ege kiyisindaki bazi illerimizde topraga inme süreleri 20 gün, 1 ay gibi daha erkene çekildi, bu nedenle daha sik görüyoruz. Kis dönemlerinde gelisimlerinin kisa olmasi sebebiyle erken gelisen tirtillarin bunlari yiyen kuslarla ve bunlarla beslenen diger canlilarla karsilasma olasiligi azaldi. Avcilari ortaya çikmayinca çam kese böcekleri daha rahat eder duruma geldiler. Hayvanin hizli yayilisi, üreme gücünün çok yüksek olmasi maalesef yetersizlik durumunu ortaya çikardi ve böcek, iklim degisikliginin de etkisiyle çogalir hale geldi."

- Iklim degisikligi nasil etkiliyor?

Iklim degisikliginin sadece çam kese böcekleri degil birçok böcek türünün popülasyonu üzerinde etkileri bulundugunu vurgulayan Çetin, "Son yillarda özellikle sicak geçen kis dönemlerinde artislarla ilgili kayitlar var. Çam kese böceklerinin bundan etkilendikleriyle ilgili çalismalar yapiliyor ve bulgular var." diye konustu.

Çetin, iklim degisikliginin çam kese böcegi üzerindeki etkisi hakkinda sunlari söyledi:

"Bu böcekler bir seferde 300'e yakin yumurta birakiyor ve larvalari, agaçlarin üzerindeki tül benzeri yapilar içerisinde yasiyor. Kisa sürede gelisimlerini tamamliyor ve topraga daha erken iniyor, bu da gelecek yilin neslinin daha erken ortaya çikmasi anlamina geliyor. Yilda normalde bir nesil veren canlinin biyolojisi, iklim degisikligi nedeniyle, dogada kendisine zarar veren hayvanlarla da örtüsmeyecegi için kendini korumaya almis gibi oluyor."

Normal kosullarda Türkiye'de hiç görülmeyen böcek türlerinin iklim degisikligi sebebiyle görüldügünü ve bunlari kayit altina almaya basladiklarini anlatan Çetin, "Birçok bölgemizde çam kese böcekleri gibi, kabuk böcekleri gibi bazi böcek popülasyonlarinin artis gösterdigini saha gözlemlerimizde açikça görebiliyoruz. Genellikle yil içerisinde en az birkaç nesil veren böcekse, iklim degisikliginin etkisi daha çok ortaya çikiyor ve yillik nesil sayilari artiyor. Önümüzdeki yillarda eger iklim degisikligi böyle devam ederse, çam kese böcekleri gibi yumurta verme gücü yüksek olan, kendini koruyabilen böceklerin istilalarinin daha fazla olabilecegini düsünüyoruz." ifadelerini kullandi.

- Mücadele yöntemleri

Tarim ve Orman Bakanliginin, çam kese böcekleriyle mücadelede 5-10 yil öncesine kadar ilaçlama yaptigini ancak bu ürünlerin orman alanlarina zarar verdigini düsündükleri için tamamen biyolojik mücadeleye yöneldigini hatirlatan Çetin, bu böceklere dogal yasam alanlarinda müdahale edilmemesi gerektigini, çam kese böceklerinin dogadan çekildiginde bunu besin olarak tüketen birçok canlinin da yok olabilecegini kaydetti.

Insanlarin yasadigi ortamlarda bu canlinin bulunmasinin problem oldugunun altini çizen Çetin, "Buralara müdahale etmek zorundayiz, yoksa insan sagligi, kedi, köpek gibi sahipli, sahipsiz hayvanlarin sagligi açisindan çok riskli durumlarin ortaya çikmasina sebep olabilir. Dogal alanlarda agaçlara budama yaparak, biyolojik yöntemler kullanarak mücadele ederken, kentsel alanlarda, insanlara temas olasiliginin oldugu noktalarda farkli uygulamalari, ilaçlama faaliyetleri yapmamiz gerekiyor." görüsünü paylasti.

Çam kese böcekleriyle temas edilmemesi gerektigini bildiren Çetin, su uyarilarda bulundu:

"Küçük çocuklarin, yasli bireylerin, bagisiklik sistemi baskilanmis insanlarin, astim ve benzeri rahatsizligi olan insanlarin uzak durmasi gerekiyor. Alerjen bir bünyeye sahipseniz mutlaka acil servislere basvurulmasi gerekir. Tam olarak etkisini bilmedigimiz geleneksel yöntemleri kullanmamaya özen gösterelim, tirtilla temas edildiginde elimizi yüzümüzü bol suyla en az birkaç dakika yikayalim ve doktora gidelim. Bilimsel literatürde çok sayida hayvanin bu tirtillara temasi sebebiyle agizinin, dilinin sistigiyle ilgili bilimsel kayitlar var. Çevremizdeki alanlarda, bahçelerde bu canli yuvalanmaya basladiginda, budama yoluyla, belediyelerin park ve bahçeler birimlerinden destek alarak bu yuvalarin kesilerek yakilip imha edilmesini öneriyoruz."