Tarim ve Orman Bakanligi, kurakliga dayanikli çesitlerin ekimini yayginlastiriyorZeynep Canli- Kurakliga tolerantli 30 ekmeklik bugday, 12 makarnalik bugday ve 19 arpa çesidi gelistirilerek üreticinin hizmetine sunuldu - Tarim ve Orman Bakani Vahit Kirisci: - "Tüm kurum ve kuruluslarimizla kuraklik tehlikesine karsi teyakkuzdayiz"

ANKARA (AA) - Tarim ve Orman Bakanligi bünyesindeki Tarimsal Arastirmalar ve Politikalar Genel Müdürlügü (TAGEM) enstitülerince iklim degisikligine dayanikli ve yüksek verimli tohum çesitlerinin islah çalismalari sürdürülürken, tescil edilmis türlerin ekiminin yayginlastirilmasi saglaniyor.

Bakanliktan yapilan açiklamaya göre, bir yandan "Tarimsal Kuraklikla Mücadele Stratejisi ve Eylem Plani"na iliskin hazirliklar devam ederken bir yandan da TAGEM bünyesinde faaliyet gösteren enstitülerce, degisen iklim ve toprak kosullarinda dahi yüksek verim ve kalite elde edilmesini saglayacak tohumlar için islah çalismalari sürdürülüyor.

Bu kapsamda Arastirma Enstitüsü Müdürlüklerince kurakliga tolerantli (uyumlu) 30 ekmeklik bugday, 12 makarnalik bugday ve 19 arpa çesidi gelistirilerek üreticinin istifadesine sunuldu.

Konya Bahri Dagdas Uluslararasi Tarimsal Arastirma Enstitüsüne bagli olarak 2010'da kurulan ve dünyada üçüncü sirada bulunan Kuraklik Test Merkezi'nde on binlerce materyal morfolojik, fenolojik ve fizyolojik testten geçiriliyor. Merkezde bugüne kadar 19 çesit, testlerden basariyla geçerek tescil edildi.

Tescil edilen çesitler son yillarda özel sektöre ve Tarim Isletmeleri Genel Müdürlügüne (TIGEM) devredilerek tohum çogaltma çalismalari yapiliyor.

Bu çesitlerden TANER ve BOZKIR'da, kuraklik dayanimi ve yüksek su kullanim etkinligi özellikleri sayesinde kuruda ekilen mevcut çesitlere göre verimde yüzde 15-20 artis saglandi. Kalite açisindan TANER'de elde edilen artis yüzde 250, BOZKIR'da yüzde 200 oldu.

TIGEM'e devredilen SELÇUKLU ise daha yüksek verim ve kalite özellikleriyle piyasaya sunulacak.

Kurakliga dayanikli çesitlerin tüm Türkiye'de yayginlastirilmasi hedefleniyor. Mevcut yayilma hizi dikkate alindiginda, gelistirilen çesitlerin kullanim oraninin yakin zamanda ekmeklik bugday ekilis alanlarinda önemli bir düzeye ulasmasi bekleniyor.

Kuraklikla mücadelede çesit gelistirme yaninda koruyucu toprak isleme ve dogrudan ekim uygulamalarinin yayginlastirilmasi için de ülke genelinde TAGEM ve Birlesmis Milletler Gida ve Tarim Örgütü (FAO) destekli projeler yürütülüyor. Bu çalismalarla üreticilerin toprak hazirlama masraflari azaltilarak girdi maliyetleri düsürülüyor. Ayrica toprak islenip parçalanmadigindan topraktaki nem muhafaza edilerek kurakligin etkisi azaltiliyor. Yapilan çalismalarla bu sistemi kullanan üretici sayisi ve dogrudan ekilen alanlar artiyor.

- Kurakliga dayanikli nohut

Geçen yil teklif edilen ve TAGEM-Dogu Akdeniz Geçit Kusagi Tarimsal Arastirma Enstitüsü Müdürlügünün 2023-2027 döneminde yürütecegi "Kuraklik Stresine Dayanikli Nohut Genotiplerinin Gelistirilmesi Projesi" ile kurakliga dayanikli, üreticilerin ve pazarin isteklerine uygun yeni nohut çesitlerinin gelistirilmesine çalisiliyor.

Bu amaçla kurakliga dayanikli ebeveyn hatlar belirlenecek ve islah programi olusturulacak. Gelistirilecek yeni çesitlerle üreticilerin kuraklik nedeniyle yasadigi kayiplar azaltilarak hem üreticiler hem de ülke ekonomisine daha fazla katkida bulunulacak.

Sicak Iklim Tahillari Arastirmalari kapsaminda TAGEM'e bagli enstitülerde konunun uzmani arastirmaci tarafindan olasi küresel iklim degisikligi senaryolari degerlendirilerek öncelikle kurakliga dayanikli çesit gelistirme çalismalarina baslandi. Ayrica, alternatif kültür bitkileri arastirmalari ve diger agronomik çalismalara önem verilerek ulusal ve uluslararasi projeler yürütülüyor.

TAGEM tarafindan finanse edilen ve 2017-2021 döneminde yürütülen "Misirda Kuraklik Stresine Toleransli Çesit Islahi Projesi" ile kurakliga toleranslilik islahi için olusturulan popülasyonlardan ileri kademede nitelikli hatlar elde edildi ve önceki dönemlerde basarili olan saf hatlar birbirleriyle melezlenerek aday çesitler gelistirildi.

- Hayvancilikta kaba yem çalismalari

Kaba yem ihtiyacinin giderilmesine yönelik olarak da kurakliga tolerantli yem bitkisi (Macar fig, otlak ayrigi, kilçiksiz brom, korunga gibi) çesit gelistirme çalismalari sürdürülüyor.

Orta Anadolu ve geçit bölgelerine uygun kurak kosullara dayanikli iki çesit Aksoyak ve Özcan Macar fig çesitleri 2020'de gelistirildi. Kuru sartlarda yürütülen yonca çalismalari, yonca islah projesi çerçevesinde yapiliyor.

Dünya genelinde kurak ve yari kurak bölgelerde hayvancilikta kaba yem olarak yaygin biçimde kullanilan ancak Türkiye'de pek taninmayan çali bitkisi konusunda yapilan çalismalardan da olumlu sonuç alindi. Ankara Tarla Bitkileri Merkez Arastirma Enstitüsü ve Eskisehir Geçit Kusagi Tarimsal Arastirma Enstitüsünde çogaltim ve arastirma çalismalari yürütülüyor.

Çok su tüketen ve 8-10 ton silaj elde edilen silajlik misira alternatif olabilecek silajlik yulaf ve tritikale gelistirme çalismalari sonucunda, dekara 7 ton silaj elde edilebilen yulaf ve tritikale çesitleri gelistirildi.

Enstitülerde ayrica "Soyada Verim ve Kalite Özellikleri Bakimindan Üstün, Kurakliga Toleransli Genotiplerin Gelistirilmesi (2021-2023 )" baslikli TÜBITAK projesi yürütülüyor. Proje sonunda kuraga tolerant soya çesitlerinin gelistirilmesi bekleniyor.

TAGEM-üniversite isbirligiyle "Kuraga Dayanikli Hibrit Seker Pancari Çesit Gelistirme Projesi" de devam ediyor. Proje sonunda kuraga tolerant seker pancari çesitlerinin gelistirilmesi öngörülüyor.

- Tarimsal Kuraklikla Mücadele Stratejisi ve Eylem Plani

Bakanligin "Tarimsal Kuraklikla Mücadele Stratejisi ve Eylem Plani" kapsaminda çalismalari da devam ediyor. Planda yer alan bazi hedefler söyle:

- Iklim degisikligi ve kuraklikla mücadele adina kurakliga dayanikli hububat çesitleri gelistirilerek kullaniminin yayginlastirilmasi,

- Daha az su tüketen, su kullanim etkinligi yüksek endüstri bitkileri gelistirilmesi,

- Kurakliga dayanikli-tolerant çayir-mera yem bitkilerinin gelistirilmesi,

- Orta Anadolu'da küçükbas hayvanciligin gelistirilmesi ve yayginlastirilmasi

- "Kurakliga dayanikli türlerin gelistirilmesine önem veriyoruz"

Açiklamada görüslerine yer verilen Tarim ve Orman Bakani Vahit Kirisci, 2023-2027 dönemine ait planlarina dikkati çekerek, hem sulu hem de kuru tarim için çalismalar yaptiklarini ifade etti.

Bu çalismalarin sürdürülebilirliginin önemli oldugunu vurgulayan Kirisci, sunlari kaydetti:

"Tüm kurum ve kuruluslarimizla kuraklik tehlikesine karsi teyakkuzdayiz. Iklim degisikligine karsi gida güvenligini saglayacak tedbirler almak stratejik önceliklerimiz arasinda. Konuyu sürdürülebilirlik perspektifinden bütün boyutlariyla ele aliyor ve çalismalarimizi güncel veriler isiginda sekillendiriyoruz. Toprak, su ve genetik kaynaklarimizin korunmasi, verimliligin artirilmasi ve üretim alanlarinda su potansiyeline uygun ürün desenlerinin olusturulmasi bu konudaki çalismalarimizin ana çerçevesini olusturmaktadir. Kurakliga dayanikli türlerin gelistirilmesi bu çerçevede yürüttügümüz en kritik konulardan biri. Bununla ilgili AR-GE çalismalarimiza büyük önem veriyoruz. Ülke olarak sahip oldugumuz iklim, toprak, su ve biyoçesitlilik kaynaklarimiz, iklim degisikliginin olumsuzluklarini asgari düzeye indirecek çözümleri içinde barindirmaktadir."