Sam'in Duma ilçesindeki kimyasal silah saldirisinin üzerinden 5 yil geçtiEthem Emre Özcan- Suriye Insan Haklari Agina göre Esed rejimi, Suriye'de iç savasin baslamasinin ardindan muhaliflerin kontrolündeki yerlesimlere 217 kez kimyasal silah saldirisi düzenledi

ANKARA (AA) - ETHEM EMRE ÖZCAN - Suriye'de Bessar Esed rejiminin, baskent Sam'in dogusunda yer alan Dogu Guta bölgesinin Duma ilçesinde kimyasal silahla 78 sivili öldürdügü katliamin üzerinden 5 yil geçti.

Duma'daki kimyasal silahli saldiri, yaklasik 5 yil boyunca rejim ve destekçilerinin yogun ablukasina maruz kalan Dogu Guta bölgesindeki zorunlu tahliyelerin yasandigi sirada gerçeklesti.

Nisan 2018'de 78 sivilin hayatini kaybettigi saldirida çogu kadin ve çocuk yüzlerce sivil de zehirli gazdan etkilendi.

Rusya, hafizalardan silinmeyen katliamdan 5 gün sonra rejim güçlerinin Duma ve Dogu Guta'nin tümünde kontrolü ele geçirdigini duyurdu.

ABD, Ingiltere ve Fransa, Duma'daki kimyasal silah saldirisindan bir hafta sonra Sam, Hama, Humus, Dera ve Süveyda'daki rejim güçlerine ait bazi askeri noktalara hava saldirilari düzenledi.

- KYSÖ, Duma'daki saldiridan Esed rejimini sorumlu tuttu

Kimyasal Silahlarin Yasaklanmasi Örgütü (KSYÖ) tarafindan 27 Ocak'ta yayimlanan raporda, Suriye'de Nisan 2018’de Dogu Guta'nin Duma ilçesinde klor gaziyla onlarca kisinin öldügü kimyasal silah saldirisindan Esed rejiminin sorumlu oldugu belirtildi.

Rejimin Duma’da kontrolü yeniden saglamak için bu saldiriyi gerçeklestirdigi vurgulanan raporda, rejimin hava kuvvetleri tarafindan atilan ve biri 3 katli binanin çatisina çarptiktan sonra patlayan silindirden hizlica zehirli klor gazi salindigi ve bina içine yayilan gazin çok sayida kisinin ölümüne neden oldugu kaydedildi.

Sorusturma raporunda klor gazi tasiyan iki silindirin Dumeyr Hava Üssü'nde degistirilip dolduruldugu ve bunlari atan helikopter veya helikopterlerin Esed rejiminin askeri birliklerinden Kaplan Güçleri’nin kontrolünde oldugunun tespit edildigi bildirildi.

KSYÖ, sorusturma kapsaminda düzinelerce tanikla görüsüldügünü, hayatta kalanlarin kan ve idrar örneklerinin yani sira toprak ve insaat malzemeleri örneklerinin de incelendigini belirtti.

- Esed rejimi 217 kez kimyasal silah kullandi

Sivillere yönelik hak ihlallerini belgeleyen Suriye Insan Haklari Aginin (SNHR) verilerine göre Esed rejimi, Suriye'de iç savasin baslamasinin ardindan muhaliflerin kontrolündeki yerlesimlere 217 kez kimyasal silah saldirisi gerçeklestirdi.

Ilk kimyasal silahli saldirisini Aralik 2012'de Humus'un Beyyada semtinde yapan rejim, en son saldirisini ise 19 Mayis 2019'da Lazkiye'ye bagli Kebine köyüne düzenledi.

Agin verilerinde 21 Agustos 2013'teki Dogu Guta katliamindan sonra da kimyasal silahli saldirilarina devam eden rejimin, söz konusu saldiridan sonra 184 kez daha bu silahi kullandigi bilgisi yer aldi.

Sam ve kirsalindaki bölgeler 102, Idlib 45, Hama 30, Halep 26, Humus 7, Dera 3, Deyrizor 3, Lazkiye ili ise bir kez kimyasal silahlarla bombalandi.

- Rusya ve Çin'in vetolari rejimin hesap vermesini engelliyor

KSYÖ'nün 1 Mart 2019'da Duma'da kimyasal silah kullanildigini teyit etmesine ragmen savas suçlusu rejim için uluslararasi mahkemelerce henüz yargi süreci baslatilamiyor.

Halihazirda Esed rejimi, 12. yilini tamamlayan iç savasta isledigi savas suçlarindan Uluslararasi Ceza Mahkemesine (UCM) üye olmadigindan ve Birlesmis Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) toplantilarinda Rusya ve Çin tarafindan korunmasindan dolayi hukuk önünde hesap vermekten kurtuluyor.

Nitekim BMGK toplantilarinda Rusya toplam 17, Çin ise 10 kez rejim lehine veto hakkini kullandi.

- Hafizalara kazinan diger kimyasal silah saldirilari

Esed rejimi, ilk büyük kimyasal silahli katliamini 21 Agustos 2013'te baskent Sam'in Dogu Guta bölgesinde yapmisti. Uluslararasi camianin gündemine oturan katliamda 1400'ün üzerinde sivil hayatini kaybetmisti.

Dönemin ABD Baskani Barack Obama, daha önce Suriye'deki kirmizi çizgisini kimyasal silah kullanimi olarak açiklamis olsa da ABD ve Rusya, alternatif çözümde uzlasmisti. KSYÖ'ye devredilen süreçte, rejimin tüm kimyasal stokunu imha etmesi istendi. KSYÖ, 19 Agustos 2014'te bu sürecin tamamlandigini duyurmustu.

Ancak zehirli kimyasal gazlarla saldirilar düzenlemeye devam eden rejim güçleri, 4 Nisan 2017'de Idlib'in Han Seyhun ilçesinde sivilleri kimyasal silah saldirisiyla hedef alarak bu silahtan vazgeçmedigini gösterdi. Söz konusu katliamda 100'den fazla sivil ölmüs, 500'den fazla sivil de gazdan etkilenmisti.

Birlesmis Milletler ile KSYÖ ortak sorusturma misyonu (JIM), 19 Nisan 2017'de Han Seyhun'da sarin gazi kullanildigini, 27 Ekim 2017'de de saldirinin rejim tarafindan düzenlendigini teyit etmisti.

AA, Haziran 2017'de kimyasal silahli katliama iliskin tanik ifadeleri ve görsellerin yer aldigi dosyayi, KSYÖ, BM Uluslararasi Bagimsiz Suriye Arastirma Komisyonu ve UCM'ye teslim etmisti.