GÜNCELLEME - 2023 Nobel Kimya Ödülü'nü Moungi Bawendi, Louis Brus ve Alexei Ekimov kazandiAleyna Çil ÖZ GEÇMIS VE DETAYLAR EKLENDI
admin
ANKARA (AA) - 2023 Nobel Kimya Ödülü'nü, kuantum noktalarinin kesfi ve senteziyle ilgili çalismalarindan dolayi Moungi Gabriel Bawendi, Louis E. Brus ve Alexei I. Ekimov kazandi.
Isveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nde düzenlenen basin toplantisinda, Nobel Kimya Ödülü'nün, bagimsiz çalismalarinda kuantum noktalarini olusturan Ekimov ve Brus ile söz konusu kimyasalin üretimini kökten degistiren Bawendi'ye verildigi açiklandi.
Kuantum noktalarinin, LED isikli lambalari gelistirdigi, QLED teknolojisiyle bilgisayar ve televizyon ekranlarinin aydinlatilmasinda, biyokimya ve tipta biyolojik dokularin haritasini çikarmada kullanildigi kaydedildi.
- Moungi G. Bawendi kimdir?
Bawendi, 15 Mart 1961'de Fransa'nin baskenti Paris'te dogdu.
Harvard Üniversitesinde egitim gören ve 1988'de Chicago Üniversitesinde doktorasini tamamlayan Bawendi, kolloid çözeltilerde kuantum nokta arastirmalarinin öncülerinden.
Bawendi, halihazirda Massachusetts Institute of Technology'de (MIT) çalismaya devam ediyor.
- Alexei I. Ekimov kimdir?
Ekimov, 1945'te Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birligi'nde dogdu.
Katihal fizikçisi Ekimov, Rusya'nin Saint Petersburg kentindeki Vavilov Devlet Optik Enstitüsünde kuantum noktalari olarak bilinen yari iletken kristalleri kesfetti.
Ekimov, ABD'de "Nanocrystals Technology Inc." firmasinda çalismalarini sürdürüyor.
- Louis E. Brus kimdir?
Brus, 1943'te ABD'nin Cleveland kentinde dünyaya geldi.
Rice ve Columbia üniversitelerinde egitim gören Brus, 1973'te katildigi Bell laboratuvarlarinda kuantum noktalarini Ekimov'dan bagimsiz yürüttügü çalismalari sirasinda kesfetti.
Brus, su anda Columbia Üniversitesi Kimya Bölümü'nde profesör olarak kariyerine devam ediyor ve kuantum noktalari ile nanoteknoloji alanindaki çalismalariyla biliniyor.
- 2022'de Nobel Kimya Ödülü'nü 3 bilim insani kazanmisti
2022'de Nobel Kimya Ödülü'nü, "click kimyasi ve bioorthogonal kimyayi gelistirdikleri" gerekçesiyle Carolyn Bertozzi, Morten Meldal ve K. Barry Sharpless kazanmisti.
"Click kimyasinin ve bioortogonal kimyanin", kimya bilimini yeni bir islevselcilik çagina tasidigina isaret edilmisti.
2015'te Nobel Kimya Ödülü'nü kazanan Aziz Sancar, ödülü alan ilk Türk bilim insani" olmustu.
Frederic Joliot, 35 yasindayken esi Irene Joliot-Curie ile kimya alanindaki ödüle layik görülmüs ve bugüne kadar ödülün en geç kazanani olarak tarihe geçmisti.
John B. Goodenough, 97 yasindayken kazandigi 2019 Nobel Kimya Ödülü ile ödülün en yasli sahibi olmustu.
1901 ila 2022'de 189 Nobel Kimya Ödülü kazananindan yalnizca 8'i kadindi. Marie Curie, 1911'de Nobel Kimya Ödülü kazanan ilk, 2022'de Carolyn R. Bertozzi ise son kadin olmustu.
Nobel Kimya Ödülü'nü iki kez kazanan isimler, 1958 ve 1980'de Frederick Sanger ile 2001 ve 2022'de Barry Sharpless olarak kayitlara geçti.
Adolf Hitler, 1938'de Richard Kuhn ve 1939'da Adolf Butenandt'in ödülü kabul etmesini yasaklamis, kazananlar Nobel Ödülü diplomasi ve madalyonunu kabul etmis ancak ödül parasini alamamisti.
- Nobel Ödülleri hakkinda
Isveçli Alfred Nobel'in vasiyeti üzerine ölümünden sonra 9 Haziran 1900'de kurulan Nobel Vakfinin insanliga hizmette bulunanlara verdigi ödüller, dünyada en saygin ödüller olarak kabul ediliyor.
Nobel Ödülleri, Isveç Kraliyet Bilimler Akademisi, Isveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafindan fizik, kimya, edebiyat, baris ve tip olmak üzere 5 ayri dalda en basarili kabul edilen kisiler veya kuruluslara veriliyor.
Bunlara ek Nobel Ekonomi Ödülü, 1968'de Isveç Merkez Bankasinin Alfred Nobel'in anisina ekonomi dalinda da ödül verilmesini kararlastirmasiyla ilk kez 1969'da takdim edildi.
Nobel Ödülleri, her yil, Alfred Nobel'in öldügü 10 Aralik'ta düzenlenen törenle sahiplerine teslim ediliyor.
Ödüllerin, 1901'deki baslangicindan bu yana verilmedigi bazi yillar da oldu. Toplamda 49 defa yapilan ödül iptallerinin çogu Birinci ve Ikinci Dünya savaslari sirasinda gerçeklesti.
Ödül törenleri, Kovid-19 salgini nedeniyle 2020 ve 2021'de de yapilamamisti.
