Türkiye genelinde 6 yilda 164 bin bina ve yerleske sifir atiga geçtiYildiz Nevin Gündogmus- Sifir Atik Projesi'nin baslatildigi 2017'nin haziran ayindan bu yana 20,4 milyon ton kagit-karton, 5,4 milyon ton plastik, 2,3 milyon ton cam ve yarim milyon ton metal, islenerek ekonomiye kazandirildi - Toplanan atiklardan 62,2 milyar lira ekonomik kazanç saglandi, yaklasik 19 milyon kisiye de "Sifir Atik" egitimi verildi

ANKARA (AA) - YILDIZ NEVIN GÜNDOGMUS - Türkiye genelinde, 2017 Hazirani'ndan bugüne kadar 164 bin bina ve yerleskede Sifir Atik Yönetim Sistemi uygulanmaya baslandi.

AA muhabirinin Çevre, Sehircilik ve Iklim Degisikligi Bakanligi verilerinden derledigi bilgilere göre, dünyada 2020'de yaklasik 2,24 milyar ton belediye atigi olustu.

Dünya Bankasinin verilerine göre, dünya genelinde kisi basina günde ortalama 0,74 kilogram atik çikariliyor. Bu deger 0,11 ila 4,54 kilogram arasinda degisiyor. Bu sekilde devam ederse, 2050'ye kadar yilda 3,88 milyar ton atik olusmasi bekleniyor.

Dünya genelinde 2022 itibariyla belediye atiklarinin ortalama yüzde 82'si toplaniyor ve yüzde 55'i atik isleme tesislerine gönderiliyor.

Küresel bazda sera gazi emisyonlarinin yüzde 2'sine neden olan atiklarin yüzde 33'ü ise halen düzensiz depolaniyor.

Ayrica gida kaybi ve israfi da küresel bir sorun olmaya devam ediyor. Gida kayiplari daha çok, gelismekte olan ülkelerde görülürken gida israfi ise çogunlukla gelismis ülkelerde meydana geliyor. Hem gida kaybi hem de gida israfi, önemli çevresel, sosyal ve ekonomik sonuçlara yol açiyor. Atilan yiyecekler, küresel sera gazi emisyonlarinin yüzde 8 ila 10'unu olusturuyor.

Bu kapsamda sifir atigin çevresel, ekonomik ve sosyal boyutta sagladigi yararlarin, sürdürülebilir bir dünya düzeni açisindan önemi ortaya çikiyor.

Sifir Atik; israfin önlenmesi, kaynaklarin daha verimli kullanilmasi, atik olusum sebeplerinin gözden geçirilerek atik olusumunun engellenmesi veya minimize edilmesi, atigin olusmasi durumunda ise kaynaginda ayri toplanmasi ve geri kazaniminin saglanmasini kapsayan "atik yönetim anlayisi" olarak tanimlaniyor.

Bu kapsamda Türkiye'de, Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan'in esi Emine Erdogan'in himayelerinde Çevre, Sehircilik ve Iklim Degisikligi Bakanliginca 2017'de "Sifir Atik Projesi" hayata geçirildi. Proje, sürdürülebilir kalkinma ilkeleri çerçevesinde atiklari kontrol altina alma, gelecek nesillere temiz ve gelismis bir Türkiye ile yasanabilir dünya birakma amacini tasiyor.

Projeyle geri kazanim oraninin yüzde 35'e çikarilmasi ve düzenli depolama oraninin yüzde 65'e indirilmesi hedefleniyor.

Sifir Atik Projesi kapsaminda, Sifir Atik Yönetim Sistemi'nin kurulmasina iliskin genel ilkelerin ve uygulama esaslarinin belirlenmesini saglayarak, projenin ülke genelinde benimsenmesi, uygulanmasi ve yayginlastirilmasi için hazirlanan Sifir Atik Yönetmeligi 2019'da yürürlüge girdi.

Sifir Atik Yönetmeliginde, Sifir Atik Yönetim Sisteminin kurulumu, uygulanmasi, sistemin takibi için yapilmasi gerekenler, sifir atik belgesinin sartlari ve belge kriterlerine iliskin düzenlemeler yer aldi.

Yönetmelikle mahalli idareler ile bina ve yerleskelerin Sifir Atik Yönetim Sistemi'ne geçis takvimleri düzenlendi.

Ayrica il düzeyinde mahalli idareler ile bina ve yerleskeler tarafindan uygulanacak Sifir Atik Yönetim Sistemi'nin yerel ve ulusal ölçekte stratejik bir bütünlük içinde sürdürülebilirligini ve verimliligini saglamak amaciyla 81 il tarafindan "Il Sifir Atik Yönetim Sistemi Plani" hazirlandi.

Buna göre, 2017 yili Haziran ayindan bu yana Sifir Atik Yönetim Sistemi'ne geçen bina ve yerleske sayisi 164 bin oldu.

- Yaklasik 19 milyon kisiye "Sifir Atik" egitimi verildi

Öte yandan vatandaslar için sifir atik konusunda egitim-farkindalik çalismalari da yürütülüyor. Bu kapsamda proje baslangicindan bu yana yaklasik 19 milyon kisiye "Sifir Atik" egitimi verildi.

Ayrica proje baslangicindan bu yana 20,4 milyon ton kagit-karton, 5,4 milyon ton plastik, 2,3 milyon ton cam, 0,5 milyon ton metal ve 5,2 milyon ton organik ve diger geri dönüstürülebilir atiklar olmak üzere toplamda yaklasik 33,8 milyon ton geri kazanilabilir atik, bakanlikça lisansli isletmelerce islenerek, ekonomiye kazandirildi. Toplanan atiklardan, 62,2 milyar lira ekonomik kazanç saglandi.

Ayrica 530 milyon kilovatsaat enerji tasarrufu, 572 milyon metreküp su tasarrufu ve 69 milyon metreküp depolama alanindan tasarruf saglandi. 3,9 milyon ton sera gazi salimi önlendi, 347 milyon agaç kurtarildi, 87 milyon varil petrol, 650 milyon ton ham maddeden tasarruf edildi.

- Sifir Atik'in basarisi ülke sinirlarini asti

Eylül 2022'de BM 77. Genel Kurulu görüsmeleri sirasinda New York'ta BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile bir araya gelen Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan'in esi Emine Erdogan, ikili iklim kriziyle mücadele kapsaminda "Küresel Sifir Atik Iyi Niyet Beyani"ni imzaladi.

Ardindan 15 Aralik 2022'de yapilan BM Genel Kurulunda, Türkiye tarafindan Birlesmis Milletler 77. Genel Kuruluna sunulan "Sürdürülebilir kalkinma amaçlarina ulasmak için sifir atik uygulamalarinin tesvik edilmesi" konulu "sifir atik" karari kabul edildi.

Genel Kurul, bu kararla 30 Mart'i Uluslararasi Sifir Atik Günü ilan etti.

Böylece, Emine Erdogan'in himayesinde yürütülen ve birçok ulusal ve uluslararasi ödüle layik görülen "Sifir Atik Projesi", BM Genel Kurulu karariyla da desteklenmis oldu.