Plastik kesme tahtalari gidalardaki mikroplastik yükünü artiriyorBiriz Özbakir- Plastik yüzeyler kullanilarak kesilen ve servise hazirlanan ürünlerdeki mikroplastik varligi üzerine arastirma yapan Istanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Ögretim Üyesi Doç. Dr. Oya Özulug:- "Urfa kebabin 100 graminda ortalama 52, kokoreçte 470, börekte ise 830 mikroplastik parçacigina rastladik. Böregin parça sayisi çok fazla ama milimetrik olarak parçalarin boyutlari bakimindan bakarsak kokoreçten da
admin
ISTANBUL (AA) - BIRIZ ÖZBAKIR - Istanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Çevre Biyolojisi ve Ekolojisi Ana Bilim Dali Ögretim Üyesi Doç. Dr. Oya Özulug, servise hazirlik asamasinda plastik yüzeylerde kesilen kokoreç, kebap ve börek gibi hazir besinlerdeki mikroplastik yüküne dair yaptigi arastirmada, Urfa kebabin 100 graminda ortalama 52, kokoreçte 470, börekte ise 830 mikroplastik parçacigina rastladiklarini bildirdi.
Birlesmis Milletler (BM) Genel Kurulu tarafindan 2018'de alinan kararla, 7 Haziran, "Dünya Gida Güvenligi Günü" olarak kabul edildi ve insanlarin yeterli gidaya ulasmalarinin yani sira bu gidalarin saglik yönünden güvenli olmalarinin da temel bir hak olduguna vurgu yapildi.
Saglikli kosullarda üretilmeyen gidalar, hastalik yapan bakteri, virüs, parazit ya da kimyasallar tasiyabilirken son yillarda artan plastik kullanimiyla birlikte gidalarda mikroplastige de rastlanmaya basladi.
ABD'deki Victoria Üniversitesi'nde görevli akademisyenler tarafindan yapilan bir arastirmada, bir kisinin yeme-içme faaliyetinden kaynakli yillik mikroplastik tüketiminin yasa ve cinsiyete bagli olarak 39 bin ila 52 bin parçacik arasinda oldugu saptandi. Buna inhalasyon, yani nefes alip verme sirasinda yutulan plastikler de eklendiginde miktarin 74 bin ila 121 bin parçaciga ulastigi tahmin ediliyor.
Paketli gidalar, hazirlanma ve paketlenme islemi sirasinda mikroplastige maruz kalirken, paketli olmasalar dahi servise hazirlik sirasinda plastik yüzeylerde kesme isleminden geçmeleri, bazi gidalarin plastik yükünü artirabiliyor.
Kokoreç, kebap ve börek gibi gidalarin plastik yüzeylerde kesilmesinin mikroplastik yüküne etkisini arastiran Özulug, çalisma kapsaminda, plastik tezgah üzerinde kesildiginden emin oldugu ürünleri farkli isletmecilerden temin ederek inceledigini belirtti.
Çalismasinin detaylarini ve sonuçlarini AA muhabiriyle paylasan Özulug, gidalardaki mikroplastiklerin tespitinde özel filtreler ve cihazlar kullandiklarini anlatti.
Urfa kebabi hem çig hem de pismis olarak, kokoreç ve böregi ise pismis olarak satin alip incelediklerini aktaran Özulug, Urfa kebabin 100 graminda ortalama 52, kokoreçte 470, börekte ise 830 mikroplastik parçacigina rastladiklarini söyledi.
- Parçalarin boyutlari hesaplandiginda ilk sirada kokoreç geliyor
Özulug, "Böregin parça sayisi çok fazla ama milimetrik olarak parçalarin boyutlari bakimindan bakarsak kokoreçten daha az bir miktarda oldugunu söyleyebiliyoruz. O yüzden parça sayisiyla beraber boyutlarin da önem kazandigini söylemek isterim." dedi.
Tespit ettikleri mikroplastiklerin boyutlari hakkinda da bilgi veren Özulug, sunlari söyledi:
"Urfa kebabin 100 graminda 0,087 milimetre yani bir saç teli çapinda ve 8.47 milimetre uzunlugunda plastik tüketmis oluyoruz. 8 milimetre bir santime yakindir. Bu, bir sefer yediginizde, 100 gram Urfa kebaptaki en az miktar. Kokorece baktigimiz zaman, iki ince saç teli eninde diyebilirim, 0,1 milimetre eninde ve 110 milimetre boyutunda. Yani kokoreçte de 10 santimetreye yakin uzunlukta, yedigimiz plastik var demektir. Börekte de buna yakin 6 santimetreye yakin bir boy uzunlugu var. Yine bir saç teli inceliginde ve 6 santimetre ama bu dedigim gibi, 100 gram için ve bir sefer yediginizde bedeninize girebilecek plastik miktari."
Urfa kebabi hem çig hem de pismis olarak incelediklerinde, her iki sekilde de yaklasik ayni miktarda plastik tespit ettiklerini aktaran Özulug, kokorecin kömürde pisirilmesi nedeniyle içinde kömür parçalarina rastladiklarini ve kokoreçteki mikroplastikleri tespit ederken diger ürünlere oranla daha çok zorlandiklarini dile getirdi.
Siralamayi, tespit edilen mikroplastiklerin boyutlarina göre yaptiklarinda ilk sirada kokoreç, ikinci sirada börek, üçüncü sirada da Urfa kebabin geldigini isaret eden Özulug, "Plastik tezgahlar üzerinde islem görmüs börek, kokoreç ya da Urfa kebaptan her hafta sadece biri tüketildiginde bir yilda iki saç eninde ve 5 metreden biraz fazla uzunlukta bir plastik yükü vücuda aliniyor." diye konustu.
- "Agaç, bambu veya cam alternatif olabilir"
Plastik tezgahlarin, esnaf tarafindan, mevzuata uygun ve kolay temizlenebilir olmasi nedeniyle tercih edildigine deginen Özulug, isletmelerin, plastige alternatif olarak kullanabilecegi ürünler bulundugunu kaydetti.
Özulug, söyle devam etti:
"Isletmeler eger halka daha saglikli bir ürün sunmak istiyorsa daha saglikli ve dogal olan malzemelere yönelebilirler. Agaç, bambu veya cam olabilir. Artik yeni yeni, sanirim porselen ürünler de piyasada var. Ev içerisinde kesme islemleri yapiliyorsa plastikten uzak durulmali. Plastigi hepimiz kullaniyoruz. Hepimizin evinde plastikler var ama pistikten sonra ya da pismeden önce kesme islemlerinde plastigin kullanilmamasi gerekiyor."
Gida güvenligiyle ilgili bir farkindalik olusturmak açisindan arastirmalarin devam etmesinin önemini vurgulayan Özulug, gidayla temas halinde olan plastik ürünlerin kanunlar bazinda kullaniminin düzenlenmesi ve uygun bir prosedür haline getirilmesi gerektigi degerlendirmesinde bulundu.
