GÖRÜS - Yapay zeka mesleklerin gelecegini nasil etkileyecek?Zafer Küçüksabanoglu- Günümüz dünyasinda "Ne yaparsan yap, teknoloji ile yap" dönemine geçmis bulunuyoruz

Yapay Zeka Politikalari Dernegi (AIPA) Kurucusu ve Baskani Zafer Küçüksabanoglu, yapay zekanin meslekleri nasil etkileyecegini ve gelisen yapay zeka teknolojisiyle beraber hangi mesleklerin ön plana çikacagini AA Analiz için kaleme aldi.

***

Yapay zeka, artik gelecegin degil bugünün teknolojisi oldu. 2030 yilina kadar 15,7 trilyon dolar ekonomik hacim yaratacak bir teknoloji ve ülkelerin ekonomik kalkinmalarinin da itici gücü olacagini söylememiz mümkün. Yapay zeka, yakin gelecekte tarimdan enerjiye, savunmadan egitime kadar her alana nüfuz etmis olacak.

Yatirim bankasi Goldman Sachs'in raporunda yer alan "Yapay zeka 300 milyon tam zamanli isin yerine geçebilir." ifadesi bir hayli dikkati çekicidir. Yine ayni raporda "Yapay zeka ayni zamanda yeni islerin ortaya çikmasini ve verimliligin daha da yükselmesini saglayabilir." ifadesi de vurgulaniyor. Yine Dünya Ekonomik Forumu'nun (WEF) verilerine göre yapay zekanin 2025 yilina kadar 85 milyon istihdam kaybina yol açarken 97 milyon yeni istihdam yaratacagi öngörülüyor. Yapay zeka ile baslayan teknolojik dönüsümün, kimi meslek grubunu ortadan kaldirirken kimi meslek grubunu da dönüstürecegi asikardir.

- Yapay zekayla beraber ön plana çikacak 5 meslek

Her degisim, baska degisimlerin de habercisidir. Yapay zekanin dönüstürücü etkisiyle birlikte birçok meslegin form degistirmesi kaçinilmazdir. Burada atilmasi gereken ilk adim, bu dönüsüme dair heyecan ve merak duymak ve ortaya çikacak yeni mesleklere ayak uydurabilmek için yetkinliklerimizi artirmaktir. Bu yetkinliklerin en basinda da teknolojik bilgi birikimi geliyor. Günümüz dünyasinda "Ne yaparsan yap, teknoloji ile yap" dönemine geçmis bulunuyoruz. Hukuk, tip, mimarlik ve siyaset gibi meslek gruplarinda da özellikle 2025 yili sonrasinda yapay zekayla ilgilenmek zorunda kalacagimiz bir döneme girildigini rahatlikla söyleyebiliriz. Özellikle 2025 yilinda yapay zekanin daha da gelismesiyle birlikte asagidaki 5 meslegin ön plana çikacagini söyleyebiliriz.

- Derin kurgu tespit uzmanligi

Ön plana çikacak mesleklerden birincisi, deepfake (derin kurgu) tespit uzmanligidir. Yapay zekanin alt çalisma alanlarindan birisi olan deepfake, adini yavas yavas duymaya basladigimiz ve yakin gelecekte de adini siklikla duyacagimiz bir kavramdir. Derin kurgu adi verilen teknoloji, en temel haliyle derin ögrenme teknigi kullanilarak olusturulan videolardaki "dijital yüz ve ses nakli"dir. Yapay zeka kullanilarak olusturan bu teknolojinin bugün geldigi noktada, dijital bir görüntüyü birkaç tikla degistirip yüzü, sesi, mimikleri ve konusmasiyla kisilerin kendisinden ayirt edilemeyecek kadar inandirici, gerçek disi videolar üretilebiliyor. Bir kisinin hiç söylemedigi veya yapmadigi bir seyi söylüyormus veya yapiyormus gibi görünmesini saglamak için olusturulabilen bu videolarin, günümüzün ve yakin gelecegin en büyük tehlikelerinden biri olarak gelismekte oldugunu ifade edebiliriz. Kisi ve kurumlarin mahremiyetini zedeleyebilecek, itibarini sarsabilecek, hatta uluslararasi krizlere sebep olabilecek derin kurguyu tespit edebilecek teknolojilerin daha fazla gelistirilmesi gittikçe önem kazanacaktir. Derin kurgu tespit uzmanlari, medya ve uluslararasi iliskiler alani basta olmak üzere kamu ve özel sektörde rahatlikla istihdam edilecektir.

- Uzay turizm rehberligi

Yapay zekanin gelismesiyle beraber ön plana çikacak ikinci meslek, uzay turizm rehberligidir. Son aylarin en popüler konularinin basinda uzay konusu geliyor. Geçmise göre uzayi daha fazla konusuyoruz ve konusmaya devam edecegiz gibi gözüküyor. Uzay ayni zamanda tüm insanligin da merak ettigi bir konu. Elon Musk, Jeff Bezos gibi teknoloji girisimcilerinin de bu alana yönelmesi uzay konusundaki heyecani ve meraki daha da artiriyor. Geçtigimiz aylarda Gateway Vakfinin 2027 yilinda uzayda otel açilacagini duyurmasi da bu heyecani bambaska bir yöne tasidi. Uzayda yasamin baslamasi ve otellerin açilacak olmasiyla birlikte birçok ihtiyacin karsilanmasi da gerekecek. Bu noktada, yapay zeka dünya yörüngesinde uzay atiklarini temizlemek, uzay görevleri tasarlamak ve veri islemek gibi birçok farkli kritik amaç için kullanilabilecektir. Dünya gözlem uydulari devasa miktarda veri üretiyor. Yer istasyonlari tarafindan parçalar halinde alinan bu veriler analiz edilmeden önce tekrar bir araya getirilmelidir. Uydu verilerinin bu analiz islemi için yapay zekanin kabiliyetlerine fazlasiyla ihtiyaç duyulacaktir. Ayrica otonomlasan uzay araçlari ve karar vermesi yetisi kazanan robotlar da uzay ekosisteminin geleceginde büyük rol oynayacaktir. Bu gelismelerin sonucunda uzay konusuna hakim kisilerin ve uzay turizm rehberliginin popülerligi anbean artacak gibi gözüküyor. Bundan sonraki süreçte de uzayi kesfetmek adina daha büyük adimlar atilirken uzayla ilgili her meslegin ön plana çikacagini söyleyebiliriz.

- Iklim teknolojileri uzmanligi

Yasanan teknolojik gelismeler sonucu ön plana çikacak diger bir meslek, iklim teknolojileri uzmanligidir. Yakin gelecegin en önemli sorunlarindan biri kuskusuz ki kapimiza dayanan iklim degisikligidir. Bu degisikligin beraberinde getirdigi küresel isinma gibi konularin yakin gelecekte insanlik için büyük sorunlar olusturabilecegi fikri her geçen gün artarken iklim degisikligi alaninda yapilan çalismalar yogunlasarak devam ediyor. Enerjinin üretimi, güvenli depolanmasi, dagitimi gibi süreçlerde sera gazi salimini azaltacak yapay zeka teknolojisi, enerji verimliligini artiracaktir. Ayrica enerjinin tüketildigi yere yakin üretilmesini ve depolanmasini destekleyecek mikro teknolojiler de ön plana çikabilme potansiyeline sahiptir. Yapay zeka, biyolojik çesitliligin tespitine ve korunmasina etkin bir sekilde yardimci olabilir. Bunun yani sira uydu görüntüleri sayesinde bitki örtüsündeki degisiklikler anbean izlenerek tanimlanabilir. Bu gibi sekillerde konuya yapay zekayla çözüm bulma konusunda etkili olabilecek iklim teknolojileri uzmanligi, özellikle özel sektörün çok ilgisini çekecektir. Ayrica bu konuyla ilgili her girisim unicorn (Turcorn) seviyelerine ulasma potansiyeline sahip olacaktir.

- ChatGPT analistligi

Yakin gelecekte yasanan degisimlerle beraber ön plana çikacak bir diger meslek, ChatGPT analistligidir. Yapay zekanin alt çalisma basliklarindan birisi olan ve egitim basta olmak üzere her alani dönüstürmeye baslayan ChatGPT'ye yapay zeka destekli dijital asistan diyebiliriz. ChatGPT'ye yemek tarifi sorabilir, web sitesi içerigi tasarlatabilir, hatta makale bile yazdirabilirsiniz. Geçtigimiz aylarda lansmani yapilan ChatGPT-4 ile birlikte gün geçtikçe daha da gelisen bu teknolojiye A'dan Z'ye her seyi sorabiliyorsunuz. Hal böyle iken, ChatGPT analistlerine devlet kurumlarinda, özel sektörde ve özellikle de akademik camiada ciddi sekilde ihtiyaç duyulacaktir.

- Metaverse polisligi

Yapay zeka teknolojilerinin gelismesiyle beraber ön plana çikacak besinci meslek, metaverse polisligidir. Son dönemde en sik duydugumuz kavramlardan biri hiç süphesiz ki metaverse. Günümüzde çok popüler ve sira disi bir kavram olan metaverse, bundan tam 31 yil önce 1992 yilinda Amerikan bilim kurgu yazari Neal Stephenson tarafindan yazilan "Snow Crash" isimli romanda yer aldi. Internetin sanal gerçeklik temelli bir biçime evrilecegini öngören bu romanda insanlar, çevrim içi dünyayi kesfetmek için kendilerinin dijital avatarlarini kullanarak hayatlarinin distopik gerçekliginden kaçmis olur.

2021 Ekim ayinda da Facebook'un çati sirketi adini Meta olarak degistirdi. Facebook'un kurucusu Mark Zuckerberg'in, sürpriz bir sekilde bu karari açiklamasiyla birlikte hayatimizin merkezine giren bu kavram uzun yillar boyunca hayatimizdan hiç çikmayacak gibi görünüyor. Yapay zekanin katalizör görevi gördügü metaversede kullanicilarin sayisi arttikça olasi tacizlerin, siber zorbaliklarin, dolandiriciliklarin ve kara para aklama gibi suçlarin listesi de potansiyel sekilde genisleyecek. Bu problemlerin artmasiyla birlikte olaylarin önce takibinin yapilmasi, daha sonra da önüne geçilebilmesi için metaverse polisligi meslegi yakin zamanda ön plana çikacaktir. Interpol'ün geçtigimiz aylarda metaversede merkez binasi açmasi bunun ilk isareti olarak görülebilir.

Hizla degisen ve gelisen teknoloji, yeni ihtiyaçlari beraberinde getirerek eski ihtiyaçlari dönüstürmeye zemin hazirliyor. "Ne yaparsan yap, teknoloji ile yap" dönemine girildigini rahatlikla söyleyebiliriz. Teknolojiyi yakindan takip ederek mevcut isine entegre edebilecek olanlar bu durumdan kazançli çikacaklardir. Oxford Üniversitesi tarafindan yapilan bir arastirmaya göre, gelecek 20 yilda pek çok meslek otomatik olarak yapilabilecek ve bu mesleklerde insan gücüne ihtiyaç daha da azalacak ya da hiç ihtiyaç duyulmayacak. Yapay zekanin bu denli ilerlemesi ve robotlarin destek elemani olarak endüstride yer almasi kaçinilmaz bir durum. Özellikle de fiziksel yapilan bazi islerin makineler tarafindan daha fazla yapilacak olmasi bekleniliyor. Öne çikan bu meslek gruplarinin yani sira müsteri hizmetleri ve satis temsilcileri, kasiyer, hakem, banka çalisani, emlakçi, matbaa operatörü, kurye ve spiker gibi meslek gruplarinin da yapay zekanin dönüstürücü etkisiyle kaybolma noktasina giderek evrimlesecegini söylememiz mümkündür.

[Zafer Küçüksabanoglu, Yapay Zeka Politikalari Dernegi (AIPA) Kurucusu ve Baskani]

* Makalelerdeki fikirler yazarina aittir ve Anadolu Ajansinin editöryal politikasini yansitmayabilir.