Dünyada en çok silah ithal eden ülkeler arasinda 9 Arap ülkesi bulunuyorMustapha Dalaa,Muhammed Emin Canik,Zeynep Tüfekçi Gülay- Suudi Arabistan, Hindistan'dan sonra dünyada en çok silah ithalati yapan ikinci ülke konumunda- Körfez krizi sirasinda silah alimlarina hiz veren Katar, bu dönemde dünyada en çok silah ithal eden 3. ülke oldu- Birlesik Arap Emirlikleri ve Ürdün, en çok silah ihraç eden 25 ülke arasinda yer aldi

ISTANBUL (AA) - MUSTAFA DALA - Suudi Arabistan, Katar ve Misir basta olmak üzere 9 Arap ülkesi, 2018-2022 yillarinda dünyada en çok silah ithal eden 40 ülke arasinda yer aldi.

Stockholm Uluslararasi Baris Arastirmalari Enstitüsünün (SIPRI), uluslararasi silah transferlerine iliskin raporuna göre, Suudi Arabistan, Katar ve Misir 2018-2022 döneminde en çok silah ithal eden ülkeler siralamasinda ilk 10'a girdi.

Tablonun diger tarafinda, ihracat kisminda ise zirveye ABD oturdu. Küresel silah ihracatinin yüzde 40'ini ABD, yüzde 16'sini Rusya, yüzde 11'ini Fransa, yüzde 5,2'sini Çin ve yüzde 4,2'sini Almanya gerçeklestirdi.

Birlesik Arap Emirlikleri (BAE) ve Ürdün de en çok silah ihraç eden 25 ülke arasinda yer aldi.

- En çok silah ithal eden Arap ülkeleri

Orta Dogu'da en çok silah anlasmasini Körfez ülkelerinin yapmasi dikkati çekiyor.

Bölgeye 260 savas uçagi ihracati yapilirken, bunlardan 180'i Körfez ülkeleri tarafindan talep edildi.

AA muhabiri, SIPRI'nin raporundan Arap ülkelerinin 2013-2017 ile 2018-2022 dönemlerinde küresel silah ithalatindaki paylarini derledi.

- Suudi Arabistan Hindistan'dan sonra 2'nci sirada

Suudi Arabistan, 2018-2022 döneminde küresel silah ithalatinin yüzde 11'ini gerçeklestiren Hindistan'dan sonra yüzde 9,6 ile dünyada en çok silah ithal eden ikinci ülke oldu.

Öte yandan, Riyad yönetiminin silah ithalatinda, küresel ithalatin yüzde 10'unu olusturdugu 2013-2017 dönemine kiyasla düsüs gözlendi.

Suudi Arabistan'a silah ihraç eden ülkelerin basinda ABD geliyor. Suudi Arabistan'in satin aldigi silahlarin yüzde 78'sini ABD tedarik ediyor.

ABD'yi yüzde 6,4 ile Fransa ve yüzde 4,9 ile Ispanya takip ediyor.

- Katar 3'üncü sirada

Katar'in silah ithalati önceki döneme göre ciddi artis gösterdi.

2013-2017 döneminde en çok silah ithal eden 17. ülke konumunda bulunan Katar, 2018-2022'de yüzde 300'den fazla artisla 3. siraya yükseldi.

Küresel silah ithalatinda Katar'in payi, 2013-2017 döneminde yüzde 1,5'ten, 2018-2022 döneminde yüzde 6,4'e çikti.

Katar'a silah satan ülkelerin basinda yüzde 42 ile ABD gelirken, onu yüzde 29 ile Fransa ve yüzde 14 ile Italya takip ediyor.

Katar'in silah tedarikindeki yükselisin Körfez krizi ile örtüsmesi dikkati çekti.

Suudi Arabistan, BAE, Bahreyn ve Misir, 5 Haziran 2017'de "terör gruplarini destekledigi" iddiasiyla Katar ile tüm diplomatik iliskilerini kesmis ve bu ülkeye ekonomik ambargo uygulamaya baslamisti.

Körfez krizi, 5 Ocak 2021'de Suudi Arabistan'in El-Ula kentinde gerçeklestirilen 41. Körfez Isbirligi Konseyi Zirvesi'nde imzalanan Ula Bildirisi ile çözüme kavusmustu.

- Misir 6'nci sirada

Küresel silah ithalatindaki payi 2018-2022 yillarinda hafif bir gerilemeyle yüzde 4,5 olarak kayda geçen Misir, dünyada en çok silah ithal eden ülkeler arasinda 3'üncü siradan 6'nci siraya geriledi.

Misir, Washington'dan yillik yaklasik 1,3 milyar dolar askeri yardim almasina ragmen ABD, Misir'a en çok silah ihraç eden 3 ülke arasinda yer almiyor.

Misir'a silah tedarik eden ülkelerin basinda yüzde 34 ile Rusya gelirken, onu yaklasik yüzde 19'ar payla Italya ve Fransa takip ediyor.

- BAE

Silah ithalatini düsüren BAE, 2013-2017 döneminde dünyanin en çok silah ithal eden 5. ülkesi konumundayken, 2018-2022'de 11. sirada yer aldi.

BAE'nin 2013-2017'de küresel pazarda yüzde 4,1 olan silah ithalat payi, yaklasik yüzde 40'lik düsüsle yüzde 2,7'ye geriledi.

Ülkenin bazi silahlari kendisinin üretmesinin, hatta ihraç etmesinin, son dönemde silah ithalatindaki düsüsün sebeplerinden biri oldugu düsünülüyor.

- BAE silah ihraç eden ülkelerden

Küresel silah ihracatinin yüzde 0,4'ünü olusturan BAE, en çok silah ihraç eden ülkeler arasinda 18. sirada yer aliyor.

Misir, Ürdün ve Cezayir, BAE'nin silah tedarik ettigi ülkelerin basinda geliyor.

BAE'nin silah ithalatinda ise yüzde 66'lik oranla ABD listenin basinda yer alirken, onu yüzde 7,4 ile Türkiye ve yüzde 5,4 ile Rusya takip ediyor.

Silah tedarikinin çogunu Bati'dan yapan BAE'nin son yillarda Türkiye, Rusya ve Çin pazarina yöneldigi biliniyor.

- Kuveyt silah ithalatinda "siçrayisa" geçti

Kuveyt'in 2013-2017 yillarinda küresel silah ithalatindaki payi 0,9 iken 2018-2022 yillarinda yüzde 2,4'e yükseldi. Ülke, küresel düzeyde en çok silah ithalati yapan 11 ülkeyi geride birakarak, listede 23'üncü siradan 12'nci siraya yükseldi.

Kuveyt'in silah ithalatinda ABD yüzde 78'le basat rol oynarken, onu yüzde 10'la Italya, yüzde 9'la Fransa takip ediyor.

- Cezayir'in silah alimlarinda büyük düsüs

Cezayir'in silah alimlari ise söz konusu yillarda yüzde 58 gibi büyük bir düsüse tanik oldu.

Iki dönem arasinda Cezayir'in küresel silah ithalatindaki payi yüzde 4,1'den yüzde 1,8'e geriledi. Cezayir böylece en çok silah ithal eden ülkeler siralamasinda 12'den 18'inci basamaga düstü.

Bununla birlikte Cezayir, çalismada Orta Dogu ülkeleri arasinda siniflandirilan Misir sayilmazsa Afrika ülkeleri arasinda en çok silah ithal eden ülke olarak ilk sirada yer aliyor.

Cezayir'in silah alimlarindaki düsüsün ABD'nin Cezayir'e Rusya'dan silah ithalatini durdurmasi yönünde baski yapmasindan kaynaklanmis olabilecegi düsünülüyor. Bu arada Cezayir'in savunma bütçesi yükselerek yillik 10 milyar dolara ulasirken 2023 bütçesi nerdeyse ikiye katlandi.

Cezayir'in zirhli araçlar, çesitli mekanik araçlar ve hafif silahlar basta olmak üzere Almanya ve BAE ile ortaklasa yerel üretime kaymasi da askeri ithalatlarini azaltarak, askeri ekipman ihracatina hazirlanmasina imkan tanidi.

Cezayir'in özellikle savas uçaklari ve askeri helikopterlerden yaptigi silah ithalatinin yüzde 73'ünü Rusya, yüzde 10'unu ise Almanya karsiliyor. Çin'in ülkeye askeri ihracati artarken, Fransa'nin, iki ülke arasindaki istikrarsiz iliskilere ragmen yüzde 5,2 ile üçüncü sirada yer almasi dikkati çekiyor.

- Fas

Fas'in ayni dönemlerde silah ithalatindaki küresel payi yüzde 1,1'den yüzde 0,8'e indi ve listede 21'inci siradan 29'uncu siraya geriledi.

Afrika kitasinda Cezayir'den sonra ikinci en büyük silah ithalatçisi konumunda olan Fas'in ithalatinin azalmasi Afrika'nin silah ithalat pazarindaki payini da düsürdü.

Fas'in satin aldigi silahlarin yüzde 76'sini, yani dörtte üçünden fazlasini ABD tedarik ediyor. Fransa ise yüzde 15'le ikinci sirada yer aliyor.

Öte yandan Fas'in, silah anlasmalarindan yüzde 6,8 pay alan Çin'in temsil ettigi Dogu Bloku'na yaklasmasi da dikkati çekiyor.

- Ürdün en çok silah ihraç eden 2'nci Arap ülkesi

Ürdün Kralligi, en çok silah ithal eden ülkeler arasinda 39'uncu sirada iken, en çok silah ihraç eden 25 ülke siralamasinda 2'nci Arap ülkesi olarak yer aliyor.

Ürdün'ün silah ihracatindaki küresel payi yüzde 0,2 olarak gerçeklesti. Ürdün silah ihracatini yüzde 61'le ABD'ye, yüzde 26'yla Misir'a, yüzde 7 ile Ermenistan'a yapiyor.

Ülkenin küresel silah ithalatindaki payi ise yüzde 0,8'den yüzde 0,5'e düstü. Ürdün'e silah tedarik eden ülkelerin basinda yüzde 40 ile ABD gelirken onu yüzde 20 ile BAE, yüzde 17 ile Rusya izliyor.

- Bahreyn en çok silah ithal eden 40'inci ülke

Bahreyn ise Stockholm Uluslararasi Baris Arastirmalari Enstitüsünün raporladigi en çok silah ithal eden 40 ülke arasinda sonuncu sirada.

Ancak mevcut dönemler arasinda yüzde 380'le "oransal olarak silah ithalati en çok artan Arap ülkesi "konumunda. Ülkenin 2013-2017 yillarinda yüzde 0,1 olan ithalat payi, 2018-2022 yillarinda 0,5'e yükseldi.

Raporun genelindeyse Bahreyn'in önünde silah ithalatinda en çok büyüyen yüzde 8631 ile Ukrayna, yüzde 2700 ile NATO, yüzde 743 ile Sirbistan bulunuyor.

Bahreyn'in satin aldigi silahlarin yüzde 83'ünü ABD tedarik ediyor. Ingiltere yüzde 7 ile ikinci, Italya yüzde 4,1'le üçüncü sirada yer aliyor.