3 SORUDA – Baykar Kemankes nasil bir silah sistemi? Can Kasapoglu- Kemankes akilli uzun menzilli bir mühimmat olmasi disinda, ayni zamanda kesif, gözetleme ve istihbarat saglama gibi özellikleri olan bir silah sistemidir

Can Kasapoglu, Baykar'in yeni kamikaze dronu Kemankes'in sistemini AA Analiz için 3 soruda kaleme aldi.

- Baykar Kemankes nedir ve neden önemli?

Basit ancak önemli bir soruyla baslayalim. Türk savunma sanayisinin önemli oyuncularindan Baykar'in çözümleri arasinda favori silah sisteminiz nedir? Türkiye'nin ilk turbofan motorlu, transonik insansiz savas uçagi olacak Kizilelma, düsük görünürlük saglamak için uygun geometrik dizayni ve dahili silah istasyonlari gibi hususlarla dikkati çekiyor. Birçok savunma sanayisi takipçisinin favorisi olacagina ise süphe yok.

Ayni soruyu Ukrayna'da birine yöneltseydiniz ya da Azerbaycan'da 2. Karabag Savasi'ni müteakip Bakü'nün caddelerinde sorsaydiniz, muhtemelen Baykar'in dünyadaki imza ürünü olan ve artik bir klasik marka degeri kazanan Bayraktar TB-2'nin adini duyardiniz. Ayrica, TCG Anadolu ve deniz harp sistemlerinin takipçilerinin favorisi ise Bayraktar TB-3 olur.

Öte yandan bu satirlarin yazari için bahsi geçen sorunun yaniti Kemankes'tir. Henüz muharip deneyimi olmasa da Kemankes, birçok açidan özel bir kapasite sunuyor.

Adini Türk imparatorluk okçuluk geleneginden alan Kemankes'i özel kilan hususlar arasinda en belirgini, uluslararasi askeri bilimler literatüründeki ifadesiyle dizayn felsefesi (design philosophy) veçhesidir. Baykar, resmi olarak Kemankes'i "mini akilli seyir füzesi" kategorisinde tanitti. Öte yandan, yakin gelecekte birçok uluslararasi yayinin Kemankes'i gezici mühimmat (loitering munitions) olarak tanimlamasi son derece muhtemel gözüküyor. Kemankes'i modern harp sahasinin unsuru yapan nitelik tam da söz konusu müphem karakterinden neset ediyor.

Ukrayna-Rusya savasi, hafif bir harp basligiyla dahi düsmanin geri bölgesini hassas güdüm kabiliyetiyle vurabilen uzun menzilli sistemlerin ne kadar önemli oldugunu ortaya koydu. Söz konusu yetenekler manzumesinde, giderek, seyir füzeleriyle kamikaze dron olarak da bilinen gezici mühimmatin, hibrit silah sistemlerinde birbirine karistigi müsahede ediliyor. Kemankes, mini seyir füzesi ve gezici mühimmat genetik kodlarini bir arada tasiyor.

- Kemankes'i alisildik SIHA mühimmati seçeneklerinden ayiran kabiliyeti nedir?

Kemankes akilli uzun menzilli bir mühimmat olmasinin yani sira ayni zamanda kesif, gözetleme ve istihbarat saglama gibi özellikleri olan bir silah sistemidir. Zira, en az harp basligi kadar önemli bir kabiliyeti de sensör yetenekleridir.

Belirtilen özelligiyle Kemankes, Türk robotik harp kapasitesinin enformasyon üstünlügü kapasitesini de yeni bir boyuta tasiyacak. Unutmayalim ki silahli insansiz hava araçlari (SIHA) ve insansiz hava araçlari (IHA) tarafindan saglanan istihbarat, kesif, gözetleme ve hedef tespit verileri, kara ates-destek vasitalarinin (topçu unsurlari ve çok namlulu roketatar sistemleri) performansinda tedrici olarak artisa neden oldu. 2. Karabag Savasi, söz konusu trendin konvansiyonel harp çerçevesinde uygulanabilecegini gösteren en gerçekçi emareydi. Ukrayna-Rusya savasi ile ilgili trend, olagan bir uygulama halini aldi. Günümüzde balistik füze taarruzundan topçu faaliyetine kadar sadece kesif, gözetleme, istihbarat, hedef tespit görevleri degil muharebe hasar kiymetlendirmesi asamalarinda da insansiz sistemler ciddi bir rol oynuyor.

Elektro-optik kamerasi sayesinde Kemankes, örnegin Bayraktar TB-2'den iki mühimmat birakildigi hipotetik bir senaryoda, ayni harp sahasi üzerinde farkli sahalari tarayabilen bir istihbarat manzumesi ortaya çikaracak. Dahasi, mühimmati biraktiktan sonra Bayraktar TB-2, hedefi unutarak, farkli istihbarat toplama sahalarina yönelme imkani bulacak. Dolayisiyla bugüne kadarki Mini Akilli Mühimmat-L (MAM-L) ve Mini Akilli Mühimmat-C'ye (MAM-C) dayali harekat tasarilarindan çok daha esnek, hayal gücü sinirlari çok daha genis taktik seçeneklere hazir olmakta yarar var. Elbette, gelismis bir veri-bagi (datalink) kapasitesi, ag-merkezli harekat için ilk sart olarak görünüyor.

Ayrica, Kemankes için 1 saat olarak açiklanan havada kalis süresi de söz konusu senaryonun gelistirilmesi için önem arz ediyor. Kemankes'in ileriki modernizasyon projelerinde, havada kalis süresinin artmasi; istihbarat, kesif ve gözetleme kapasitesini de yükseltecektir. Yine, yogun elektronik harp baskisina maruz harekat ortamlarina uygun bir silah sistemi insa etme amaci, üzerinde durulmasi gereken bir diger konu. Zira, modern harp ve harekat ortaminin belirleyici sahalarindan biri de elektromanyetik spektrum. Elektromanyetik spektrumda çatismayi kaybetmek, çogu zaman diger boyutlara da olumsuz sonuçlar dizisi olarak tesmil ediliyor.

- Kemankes Türk savunma sanayisi için ne anlama geliyor?

Kemankes, Türk savunma sanayisi için de kritik bir esik anlamina geliyor. En yalin ifadeyle Baykar artik kategorik olarak sadece SIHA ve IHA degil ayni zamanda bir mühimmat üreticisi de oldu. Elbette, Türk savunma sanayisinin gelismis bir mühimmat eko-sistemi var. Roketsan ve TÜBITAK Savunma Sanayii Arastirma ve Gelistirme Enstitüsü (TÜBITAK-SAGE) çözümleri, yillardir harp sahalarinda kendilerini ispat etti. Baykar'in ürettigi SIHA'lar da söz konusu çözümlerle mücehhez. Öte yandan, Kemankes'in gidebilecegi savunma teknolojileri istikameti de Baykar'in, bir mühimmat üreticisi olarak nasil bir yol haritasi belirledigine dair ipuçlari veriyor.

Söz konusu gezici mühimmatin (Mini-seyir füzesi), hedefe angaje olurken kullandigi teknoloji ise bizi savunma teknolojilerinin gelecegine götürüyor. Zira Kemankes, makine ögrenimi ve gelismis konvolüsyonel yapay zeka algoritmalariyla hedeflerini çalisiyor, ögreniyor ve kiymetlendirmesini yapiyor. Elbette ilk Kemankes varyantlari yapay zeka hedef tespit semasinda, Anglo-Amerikan askeri bilimler literatüründe "human-out-of-the-loop" kapsaminda tanimlanan, mühimmatin tamamen otonom oldugu kesif, gözetleme ve hedef tespit konfigürasyonlarindan olmayacak. Ancak 2030'lu ve 2040'li yillara gelindiginde, Kemankes'in hedef tespit algoritmalarinin ve otonomi seviyesinin 2023 yilindan çok daha farkli olacagi kesin.

Yaklasik 200 kilometre menziliyle Kemankes, kendisini tasiyan platformu da personel tarafindan kullanilan hava savunma sistemlerinden (MANPADS), Rus Pantsir ve TOR-M2 gibi SIHA'lara karsi etkin oldugu degerlendirilen birçok hava savunma sisteminin etkili menzilleri disinda, güvenli bir atis sahasinda birakacak. Söz konusu yetenek, özellikle Bayraktar TB-2 için çok önemli.

Son olarak, bu mecrada Kizilelma için yaptigimiz degerlendirmeyi yinelemekte de fayda var. Kemankes de tipki Kizilelma gibi bir savunma teknolojileri DNA'si ve bir zaman makinesi olma özelligi tasiyor. Bugün kazandirdigi muharip kabiliyeti konustugumuz kadar, "Kemankes Ailesi bundan 10 yillar sonra nereye evrilebilir?" çerçevesi, bugünün stratejik meselelerinden çok daha kritik gözüküyor.

[Dr. Can Kasapoglu Hudson Enstitüsü Kidemli Analist ve EDAM Savunma Programi Direktörü'dür.???????]

* Makalelerdeki fikirler, yazarina aittir ve Anadolu Ajansinin editöryal politikasini yansitmayabilir.