Yargida yeni düzenlemeleri içeren kanun teklifi, TBMM Adalet Komisyonunda kabul edildi (4)Seval Ocak Adiyaman- Kira iliskisinden kaynaklanan uyusmazliklar, tasinir ve tasinmazlarin paylastirilmasina ve ortakligin giderilmesine iliskin uyusmazliklar, Kat Mülkiyeti Kanunu'ndan kaynaklanan uyusmazliklar, komsu hakkindan kaynaklanan uyusmazliklarda dava açilmadan önce arabulucuya basvurulmus olmasi sarti aranacak - Anayasa Mahkemesinde derdest olan bazi bireysel basvurular bakimindan Tazminat Komisy

TBMM (AA) - Kira iliskisinden kaynaklanan uyusmazliklar, tasinir ve tasinmazlarin paylastirilmasina ve ortakligin giderilmesine iliskin uyusmazliklar, Kat Mülkiyeti Kanunundan kaynaklanan uyusmazliklar, komsu hakkindan kaynaklanan uyusmazliklarda dava açilmadan önce arabulucuya basvurulmus olmasi sarti aranacak.

TBMM Adalet Komisyonunda kabul edilen Icra ve Iflas Kanunu ile Bazi Kanunlarda Degisiklik Yapilmasina Dair Kanun Teklifi'ne göre, ticari davalardan, konusu bir miktar para olan alacak, tazminat, itirazin iptali, menfi tespit ve istirdat davalarinda dava açilmadan önce arabulucuya basvurulmus olmasi dava sarti olacak. Bu düzenleme, 1 Eylül 2023'te yürürlüge girecek.

Arabulucu, arabuluculuk faaliyeti sonunda düzenlenen tutanak ve sonuçlari konusunda taraflara gerekli açiklamalari yapacak ve taraflar hazir degilse her türlü iletisim vasitasini kullanarak hazir bulunmayan taraflari bilgilendirecek. Teklifle milletlerarasi sulh anlasma belgelerinin icrasi düzenleniyor.

Düzenlemeyle, iç hukukun, Türkiye tarafindan 2019'da imzalanan ve 2022'de yürürlüge giren Arabuluculuk Sonucunda Yapilan Milletlerarasi Sulh Anlasmalari Hakkinda Birlesmis Milletler Sözlesmesi'ne uyumunun saglanmasi amaçlaniyor. Buna göre, arabuluculuk sonucu düzenlenen sulh anlasma belgelerinin yerine getirilmesi için icra edilebilirlik serhinin asliye ticaret mahkemesinden alinmasi zorunlu olacak.

Icra edilebilirlik serhi, taraflarin kararlastirdiklari yer mahkemesinden, kararlastirdiklari yer yoksa sirasiyla karsi tarafin Türkiye'deki yerlesim yeri mahkemesinden, sakin oldugu yer mahkemesinden istenecek. Türkiye'de yerlesim yeri veya sakin oldugu bir yer mevcut degilse Ankara, Istanbul veya Izmir mahkemelerinden birinden istenebilecek.

Icra edilebilirlik serhinin verilmesine iliskin inceleme dosya üzerinden, Sözlesme hükümlerine göre yapilacak. Mahkeme, gerektiginde gerekçesini de göstererek durusma açabilecek.

- Tasinmazin devrine iliskin uyusmazliklarda arabuluculuk

Teklifle, tasinmazin devrine veya tasinmaz üzerinde sinirli ayni hak kurulmasina iliskin uyusmazliklarda arabuluculuk usulü düzenleniyor. Bu düzenleme, 1 Eylül 2023'te yürürlüge girecek.

Tasinmazin devrine veya tasinmaz üzerinde sinirli ayni hak kurulmasina iliskin uyusmazliklar arabuluculuga elverisli olacak. Bu kapsamdaki uyusmazliklarda, taraflarin yazili olarak kararlastirmasi ve arabulucunun bu karari tutanak altina almasi halinde arabulucunun talebiyle, arabuluculuk süreciyle sinirli olmak ve konuldugu tarihten itibaren 3 ayi geçmemek üzere tasarruf yetkisinin kisitlandigina dair tapu siciline serh verilecek. Bu serh, taraflarin anlasamamasi veya taraflarin serhin kaldirilmasi konusunda anlasmasi halinde arabulucunun talebiyle, 3 aylik sürenin sonunda ise kendiliginden kalkacak.

Arabuluculuk süreci sonunda taraflarin anlasmasi halinde anlasma belgesi, tasinmazin devri veya tasinmaz üzerinde sinirli ayni hak kurulmasiyla ilgili olarak kanunlarda yer alan sinirlamalar ile usul ve esaslar gözetilmek suretiyle düzenlenecek.

Anlasma belgesinin icra edilebilirligine iliskin serhin alinmasi zorunlu olacak. Bu serh tasinmazin bulundugu yer sulh hukuk mahkemesinden alinacak. Mahkeme yapacagi incelemede anlasma içerigini, arabuluculuga ve cebri icraya elverisli olup olmadigi ve tasinmazin devri veya tasinmaz üzerinde sinirli ayni hak kurulmasiyla ilgili olarak kanunlarda yer alan sinirlamalar ile usul ve esaslara uyulup uyulmadigi yönünden denetleyecek.

Icra edilebilirlik serhi alinmasinin zorunlu kilindigi haller hariç olmak üzere, taraflar ve avukatlari ile arabulucunun, ticari uyusmazliklar bakimindan ise avukatlar ile arabulucunun birlikte imzaladiklari anlasma belgesi, icra edilebilirlik serhi aranmaksizin ilam niteliginde belge sayilacak.

- Arabulucu, asil tarafi arabuluculuk süreci hakkinda bilgilendirecek

Düzenlemeyle arabulucunun, avukati bulunsa bile asil tarafi arabuluculuk süreci hakkinda bilgilendirmek zorunda oldugu hükme baglaniyor, böylelikle avukatin yani sira asil tarafin da süreç hakkinda bilgi sahibi olmasi ve seffafligin saglanmasi amaçlaniyor.

Arabuluculuk bürosuna basvurulmasindan sonra, basvuran taraf aleyhine uyusmazlik konusuyla ilgili olarak icra takibi yapilmasi durumunda, basvuran tarafin bu takibe karsi son tutanagin düzenlendigi tarihten itibaren 2 hafta içinde menfi tespit davasi açmasi ve talep etmesi halinde icra takibinden önce açilan menfi tespit davasina bakan mahkeme, alacagin yüzde 15'inden asagi olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulmasi hakkinda ihtiyati tedbir karari verebilecek. Bu düzenleme, 1 Eylül 2023'te yürürlüge girecek.

- Bazi uyusmazliklar dava sarti olarak arabuluculuk kapsamina aliniyor

Teklifle, bazi uyusmazliklar dava sarti olarak arabuluculuk kapsamina aliniyor. Bu düzenleme de 1 Eylül 2023'te yürürlüge girecek.

Kira iliskisinden kaynaklanan uyusmazliklar, tasinir ve tasinmazlarin paylastirilmasina ve ortakligin giderilmesine iliskin uyusmazliklar, Kat Mülkiyeti Kanunundan kaynaklanan uyusmazliklar, komsu hakkindan kaynaklanan uyusmazliklarda dava açilmadan önce arabulucuya basvurulmus olmasi sarti aranacak.

Ancak kiralanan tasinmazlarin Icra ve Iflas Kanunu'na göre ilamsiz icra yoluyla tahliyesine iliskin hükümler dava sarti olarak arabuluculuk usulüne tabi olmayacak. Bu kapsamda, icra mahkemesine yapilacak itirazin kaldirilmasi talepleri ile tahliye talepleri dava sarti olarak arabuluculuga tabi olmayacak. Ancak anilan usulde sulh hukuk mahkemesinde dava açilmasi gerektiginde dava sarti olarak arabuluculuga iliskin hükümler uygulanacak.

Arabuluculuk süreci sonunda taraflarin anlasmasi halinde anlasma belgesi, tasinmazla ilgili olarak kanunlarda yer alan sinirlamalar ile usul ve esaslar gözetilmek suretiyle düzenlenecek.

Anlasma belgesinin icra edilebilirligine iliskin serhin alinmasi zorunlu olacak. Bu serh, tasinmazla ilgili anlasma belgeleri bakimindan tasinmazin bulundugu yer, diger anlasma belgeleri bakimindan ise arabulucunun görev yaptigi yer sulh hukuk mahkemesinden alinacak. Mahkeme tasinmazla ilgili anlasma belgeleri bakimindan yapacagi incelemede anlasma içerigini, arabuluculuga ve cebri icraya elverisli olup olmadigi ve tasinmazla ilgili olarak kanunlarda yer alan sinirlamalar ile usul ve esaslara uyulup uyulmadigi yönünden denetleyecek.

Düzenlemenin dava sarti olarak arabuluculuga iliskin hükümleri, bu maddenin yürürlüge girdigi tarih itibariyla ilk derece mahkemeleri ve bölge adliye mahkemeleri ile Yargitay'da görülmekte olan davalar hakkinda uygulanmayacak.

- Tazminat Komisyonuna müracaat imkani getiriliyor

Teklifle Anayasa Mahkemesinde derdest olan bazi bireysel basvurular bakimindan Tazminat Komisyonuna müracaat imkani getiriliyor.

Müracaatlar hakkinda karar vermek üzere hakim ve savcilar arasindan Adalet Bakani tarafindan atanacak 9 kisiden olusan bir komisyon kurulacak. Komisyon baskani bu üyeler arasindan Adalet Bakani tarafindan belirlenecek. Komisyon, is durumuna göre 3 üyeden olusan heyetler halinde de çalisabilecek.

Komisyon asgari 7 üye, heyetler üye tam sayisiyla toplanacak. Kararlar üye tam sayilarinin salt çogunluguyla verilecek.

Düzenlemeyle 31 Temmuz 2018'den sonra Anayasa Mahkemesine yapilmis ve 9 Mart 2023 itibariyla Yüksek Mahkeme önünde derdest olan söz konusu bireysel basvurularin Tazminat Komisyonu tarafindan karara baglanmasi öngörülüyor. 9 Mart 2023 itibariyla Anayasa Mahkemesinde derdest olan bireysel basvurular, basvuru yollarinin tüketilmemesi nedeniyle verilen kabul edilemezlik kararinin tebliginden itibaren 3 ay içinde yapilacak müracaat üzerine Komisyon tarafindan incelenecek.

- Valilikler, yabancilar için yurt disina çikamama seklindeki adli kontrol kararinin kaldirilmasini talep edebilecek

Teklifle, terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çikar amaçli suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olan; kamu düzeni veya kamu güvenligi ya da kamu sagligi açisindan tehdit olusturan; uluslararasi kurum ve kuruluslar tarafindan tanimlanan terör örgütleriyle iliskili oldugu degerlendirilen yabancilar hakkinda yürütülen adli islemler sirasinda verilen yurt disina çikamama seklindeki adli kontrol kararinin kaldirilmasini talep etme yetkisi valiliklere de veriliyor.

Ilgili valiligin talebi Cumhuriyet bassavciligi araciligiyla sulh ceza hakimligine veya mahkemesine iletilecek.

Düzenlemeyle isçi veya isveren alacagi ve tazminati talepleriyle ilgili olarak açilacak itirazin iptali, menfi tespit ve istirdat davalarinda arabulucuya basvurulmus olmasi dava sarti oluyor. Bu hüküm de 1 Eylül 2023'te yürürlüge girecek.

Teklifte, çocuk teslimi ve çocukla kisisel iliski kurulmasina dair ilam veya tedbir kararlarinin yerine getirilmesine iliskin islemleri gerçeklestirmek üzere görevlendirilenlere islemin hangi gün ve saatte yapildigina bakilmaksizin ödeme yapilmasi amaciyla düzenleme yapiliyor. ???????

- Görüsmelerden

CHP Istanbul Milletvekili Turan Aydogan, teklifin, çocugun hastaligi nedeniyle kadin hükümlünün cezasinin infazinin ertelenmesine iliskin hükmünün sadece anneler için uygulanacak olmasini dogru bulmadigini belirterek çocugun bakimini gerçeklestirebilecek ebeveynin cezasinin infazinin ertelenmesini önerdi. Aydogan, bunun için anne veya babadan hangisinin bakim için uygun oldugunun dikkatle tespit edilmesi gerektigini de söyledi.

AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Ibrahim Yurdunuseven, bu hükümle anne çocuk arasindaki iliskinin önemine isaret ederek bunun için pozitif ayrimcilik yapmak istediklerine dikkati çekti.

AK Parti Ankara Milletvekili Zeynep Yildiz, çocugun üstün yararini gözeterek teklifte bu düzenlemeye yer verdiklerini anlatti.

TBMM Adalet Komisyonu Baskani, AK Parti Istanbul Milletvekili Abdullah Güler, öneriler dikkate alinarak bu hükmün müzakere edilebilecegini belirtti.

Öte yandan HDP Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioglu, bu hükmün yasalasacak olmasindan duydugu memnuniyeti dile getirerek düzenlemenin hasta çocugu olan tutuklular için de uygulanmasini istedi.

Komisyon Baskani Güler, Adalet Komisyonu'nun toplam 21 kanun teklifini görüstügünü anlatarak çalismalarda emegi geçen milletvekillerine, bürokratlara ve çalisanlara tesekkür etti.

TBMM Kadin Erkek Firsat Esitligi Komisyonu Baskani, AK Parti Edirne Milletvekili Fatma Aksal, 18 yasini doldurmamis hasta çocugu kadin hükümlülerin cezalarinin infazinin ertelenmesine imkan saglayan maddeyi de içeren düzenlemenin hayirli olmasi temennisinde bulundu. Aksal, "Ümit ederiz ki hiçbir çocuk anne babasindan ayri kalmadan aile ortaminda yetisir." diye konustu.

Öte yandan milletvekilleri söz alarak komisyon çalismalarinda emegi geçenlere tesekkür etti ve seçimlerin hayirli olmasi temennisinde bulundu.

(Bitti)