Uzmanlara göre Suudi Arabistan-Iran yakinlasmasinin etkilerini Lübnan'da görmek için henüz erkenIdiris Okuduci- Lübnan Üniversitesi Iletisim Fakültesi Ögretim Üyesi Dr. Arif el-Abid: - "Elbette anlasma Lübnan'daki cumhurbaskanligi seçimlerini etkileyecektir. Daha önce hakim olan uzlasmadan yoksun çekismeli atmosfer yerini daha sakin ve çekismesiz bir havaya birakacaktir" - Dogu Enstitüsü Stratejik Çalismalar Direktörü ve Orta Dogu uzmani Sami Nader: - "Eger anlasmaya iliskin somut adimlar atilir

BEYRUT (AA) - IDRIS OKUDUCU - Lübnanli siyasi uzmanlar, Iran ile Suudi Arabistan arasindaki yakinlasmanin ülke üzerinde olumlu etkileri olacagi ancak bunu görmek için henüz erken oldugu görüsünde.

Suudi Arabistan ile Iran'in 7 yil sonra 10 Mart'ta Çin'de diplomatik iliskileri yeniden tesis etme karari aldiklarini duyurmasinin ardindan gözler Riyad ve Tahran'in Orta Dogu'da karsi karsiya geldigi ülkelere çevrildi.

Orta Dogu'da Tahran ile Riyad arasindaki çekisme alanlarindan biri de Lübnan.

Iran, Lübnan'da uzun yillardir Hizbullah ve müttefiklerine verdigi destek nedeniyle bu ülkede kurulan hükümetler üzerinde önemli bir nüfuza sahip.

Ayni sekilde Suudi Arabistan da basta Sünniler olmak üzere kendisine yakin Hristiyan, Dürzi ve diger siyasi partilere verdigi destekle Lübnan'da etkin olan ikinci bölge ülkesi.

Dolayisiyla Tahran ile Riyad'in yeniden diplomatik iliskilerini tesis etmesi ve gerginligi düsürmek için birtakim adimlar atmasi, uzun süredir siyasi ve ekonomik krizle bogusan Lübnan'i da etkileyecegi degerlendiriliyor.

2019'dan beri derin bir ekonomik krizle bogusan ve halkin yüzde 80'i yoksulluk sinirinda olan Lübnan'da, görev süresi 31 Ekim 2022'de dolan 13. Cumhurbaskani Misel Avn'in yerine hala yeni bir ismin seçilememesi nedeniyle de bir tür siyasi kriz yasaniyor.

AA muhabirine konusan Lübnanli siyasi uzmanlar, Riyad ile Tahran arasindaki yakinlasmanin Beyrut'a olasi etkilerini degerlendirdi.

- "Cumhurbaskanligi seçimlerinde süreci kolaylastirici bir rol oynayabilir"

Lübnan Üniversitesi Iletisim Fakültesi Ögretim Üyesi Dr. Arif el-Abid, Lübnan'in önünde çözülmeyi bekleyen en önemli siyasi gündem maddesinin cumhurbaskanligi seçimleri oldugunu söyledi.

Riyad ve Tahran arasindaki uzlasinin Lübnan üzerindeki olasi etkilerine iliskin Abid, "Elbette anlasma Lübnan'daki cumhurbaskanligi seçimlerini etkileyecektir. Daha önce hakim olan uzlasmadan yoksun çekismeli atmosfer yerini daha sakin ve çekismesiz bir havaya birakacaktir. Ancak detayli bir sekilde ne olacagindan ve anlasmanin ülkeyi nasil etkileyeceginden söz etmek için henüz çok erken." ifadelerini kullandi.

Abid, Iran-Suudi Arabistan anlasmasinin Lübnan'daki cumhurbaskanligi seçimlerindeki en somut etkisinin ne olacagi yönündeki soruya, "Seçimlerde karar verici degil daha çok yardimci veya süreci kolaylastirici bir rol oynayabilir." yanitini verdi.

Her iki ülkenin de daha önce Lübnan'daki sorunlara yaklasimlarinin tamamen kendi aralarindaki çekismeye göre sekillendigini belirten Abid, sunlari kaydetti:

"Artik biraz daha uyumlu ve dengeli bir siyaset sergileyecekler. Bu nedenle (Hizbullah Genel Sekreteri) Hasan Nasrallah son üç açiklamasinda Suudi Arabistan'a hiç deginmedi. Önceden Nasrallah hemen her gün Suudi Arabistan'a saldiriyordu. Ayni sekilde Hizbullah medyasi da. Evet genel olarak olumlu bir havanin esmesine vesile olacaktir."

Abid, anlasmanin sahadaki etkilerini görmek için ilk bakilmasi gereken ülkenin Lübnan degil Yemen oldugunu söyledi.

Iki ülke arasindaki asil çekismenin Yemen'de yasandigini vurgulayan Abid, Lübnan'in su anda öncellikli veya ilk sirada olmadigini belirtti.

- "Somut adimlar atilirsa Lübnan açisindan olumlu sonuçlar dogurur"

Dogu Enstitüsü Stratejik Çalismalar Direktörü ve Orta Dogu uzmani Sami Nader, söz konusu anlasmanin ilk etapta taraflar arasindaki tansiyonun düsürülmesine vesile olacagini, Lübnan'i direkt etkileyeceginden söz etmek için ise erken oldugunu söyledi.

"Bu anlasmanin Iran ile Suudi Arabistan arasindaki tüm sorunlari çözecegini söylemek mümkün degil." diyen Nader, "Tansiyonun düsürülmesi için atilan adim önemli. 2016'dan beri yükselen tansiyonun düsürülmesi için su ana kadar atilan belki de en önemli adim." ifadelerini kullandi.

Nader, anlasmanin Lübnan üzerindeki olasi etkileri hakkinda ise sunlari kaydetti:

"Eger anlasmaya iliskin somut adimlar atilirsa Lübnan açisindan olumlu sonuçlar dogurur. Hizbullah'in Körfez ülkelerine yönelik tehditleri nedeniyle Lübnan'a bazi yaptirimlar getirilmisti. Lübnan'i izole etmese de zorlayan yaptirimlar olmustu. Suudi Arabistan, Lübnan yönetimini Hizbullah'i engellememek veya kontrol altina almamakla suçlamisti."

- Nasrallah'tan Tahran-Riyad yakinlasmasi yorumu

Hizbullah Genel Sekreteri Nasrallah, 10 Mart'ta yaptigi açiklamada, Riyad ile Tahran arasindaki anlasmanin Lübnan'daki cumhurbaskanligi seçimlerine etkisi hakkinda bazi mesajlar vermisti.

Riyad ve Tahran'in krizin çözülmesine direkt müdahalelerinin mümkün olmayacagi imasina bulunan Nasrallah, "Iran-Suudi Arabistan anlasmasi cumhurbaskanligi dosyasina yardim edebilir, ancak hiçbir aday dayatilamaz." degerlendirmesinde bulunmustu.

- Lübnan'daki siyasi ve ekonomik kriz

Lübnan'da Ekim 2019'da baslayan gösteriler, hükümetin istifasi, Beyrut'taki liman patlamasi ve Kovid-19 salgini gibi olaylar ekonomiyi derinden etkiledi.

Yaklasik 3,5 yildir devam eden ekonomik kriz ortaminda döviz rezervlerinin erimesinin önüne geçilmesi için bankalardaki dolar mevduat hesaplari donduruldu.

Ülkede, 2019'da 1 ABD dolari 1500 Lübnan lirasindan islem görürken, art arda yasanan gelismelerle es zamanli olarak yerel para birimindeki deger kaybi da artti. Ocak 2022'de 1 ABD dolari 20 bin Lübnan lirasi iken su anda 100 bin Lübnan lirasi civarinda islem görüyor.

Yasanan ekonomik krizle es zamanli olarak Lübnan'da 31 Ekim 2022'den bu yana siyasi bir kriz yasaniyor. Mecliste düzenlenen 11 oturuma ragmen Cumhurbaskani Avn'in yerine 5 aydan uzun süredir hala yeni bir isim seçilemedi.

Cumhurbaskani seçilmemesi nedeniyle de yeni hükümet kurulamiyor. Mevcut hükümet de "geçici olarak" sadece istisnai durumlarda Bakanlar Kurulu toplantisi düzenleyerek sinirli seviyede kararlar alabiliyor.