Ürdün ve Iran arasindaki iliskiler, karsilikli adimlarla gelisiyorLaith Al-jnaidi,Çagri Kosak,Muhammed Semiz- Ürdün Üniversitesi Uluslararasi Iliskiler Profesörü Velid Ebu Dalbuh:"Ürdün Körfez'deki Arap ülkeleriyle, bilhassa Suudi Arabistan'la yakin ittifak halinde. Riyad ve Tahran yönetimleri arasindaki sasirtici ve cesur gelisme karsisinda, Ürdün kayitsiz kalmayacaktir."- Hüseyin bin Talal Üniversitesinde Siyaset Bilimi Bölümü Ögretim Görevlisi Isa es-Selbi:"Amman ve Tahran normallesmesi bö

AMMAN (AA) - LEYS EL-CUNEYDI - Ürdün ve Iran arasinda bir süredir düsük seviyede seyreden diplomatik iliskiler, son dönemde karsilikli adimlarla gelisiyor.

Iran'a bagli gruplarin Suriye'nin güneyinde, Ürdün siniri yakininda etkinlik göstermesi nedeniyle "temkinli diplomasi" düzeyinde süren iliskilerin gelismesi tartisiliyor.

Ürdün Krali 2. Abdullah'in yakin bir zamanda Iran'a resmi bir ziyaret düzenlemesi beklenirken, maslahatgüzar seviyesindeki iliskilerin tekrar büyükelçi düzeyine çikarilmasi da düsünülüyor.

Bölge ve dünya ülkeleriyle genelde olumlu diplomasi gelistiren Ürdün'ün, ABD ile oldukça yakin iliskileri isiginda Iran'a yönelik tavri merak ediliyor.

- Ürdün ve Iran iliskilerinde kismi düzelme

Suudi Arabistan'da 2 Ocak 2016'da aralarinda Sii din adami Nimr el-Nimr'in de bulundugu 47 kisinin "terör" suçlamasiyla idam edilmesi ve buna tepki gösterilen Iran'da, Suudi Arabistan'in Tahran Büyükelçiligi ve Meshed kentindeki konsolosluk binalarinin göstericiler tarafindan atese verilmesiyle iki ülkenin iliskilerinin gerilmesi, bölge ülkelerini de etkiledi.

Suudi Arabistan'a destek veren Ürdün, 2016 yilinin nisan ayinda Tahran Büyükelçisini istisareler için çagirarak iliskileri maslahatgüzar seviyesine düsürdü.

Iran Disisleri Bakani Hüseyin Emir Abdullahiyan geçen yilin aralik ayinda Amman'da düzenlenen 2. Bagdat Ortaklik ve Isbirligi Konferansi dolayisiyla görüstügü Ürdün Krali 2. Abdullah ile "dostça" görüsmede bulundugunu söylemesiyle iki ülke iliskileri yeniden yumusamaya basladi.

Abdullahiyan'in Iran Cumhurbaskani Ibrahim Reisi'nin ikili iliskilerin gelistirilmesi konusundaki mektubunu Ürdün Krali 2. Abdullah'a iletmesi olumlu bir hava estirirken, son olarak Riyad ve Tahran iliskilerinin yeniden kurulmasi, Ürdün ve Iran iliskilerinin gelismesi için diger önemli bir etken oldu.

Suudi Arabistan ve Iran'in 10 Mart'ta Çin arabuluculugunda iliskilerini yeniden baslatmasinin ardindan, uzmanlar Tahran ve Amman yönetimlerinin yakinlasmasini yorumladi.

- "Washington, Ürdün'e yesil isik yakacaktir"

Ürdün Üniversitesi Uluslararasi Iliskiler Profesörü Velid Ebu Dalbuh, AA muhabirine yaptigi açiklamada, Ürdün'ün Iran'a yönelik muhtemel açilimi ve sonuçlarini degerlendirdi.

Amman ve Tahran arasindaki iliskilere iliskin Ebu Dalbuh, Ürdün'ün baglantili oldugu ittifaklar açisindan, özellikle bölgesel ittifaklar nedeniyle Iran'a bir ölçüde açilim yapmak durumunda kalabilecegini düsündügünü söyledi.

Ebu Dalbuh, "Ürdün'ün Körfez'deki Arap ülkeleriyle, bilhassa Suudi Arabistan'la yakin ittifak halinde. Riyad ve Tahran yönetimleri arasindaki sasirtici ve cesur gelisme karsisinda Ürdün kayitsiz kalmayacaktir." ifadelerini kullandi.

Ürdün ve Iran arasinda gelisecek iliskilerin hangi alanlarda olacaginin önemine deginen Ebu Dalbuh, "Güvenlik ve siyasi bir derinligi olacak mi? Yoksa sadece diplomatik düzeyin artirilmasiyla mi kisitli kalacak?" sorusunu yöneltti.

Ebu Dalbuh, Iran'in "Sii yayilmaciligi" konusunda Suudi Arabistan ve Ürdün'ün ortak endiseler tasidigini belirterek, "Ürdün'ün Iran'a yönelik açilim yapmasi, Tahran'a bagli silahli gruplarin bölgedeki etkileri göz önüne alindiginda Suriye'nin güneyindeki güvenlik endiselerini hafifletecektir." dedi.

Ürdün'ün Iran'a yönelik açiliminin ABD ile iliskileri nasil etkileyecegi konusunda ise Ebu Dalbuh, "Washington, arabuluculuk konusunda güvenilir gördügü Ürdün'e bu nedenle yesil isik yakacaktir." degerlendirmesinde bulundu.

- Açilim firsati

Hüseyin bin Talal Üniversitesinde Siyaset Bilimi Bölümü'nde Ögretim Görevlisi Isa es-Selbi de Suudi Arabistan-Iran uzlasmasinin bölge ülkelerine olumlu yansimalarinin olacagina inandigini söyledi.

Ürdün'ün bölgesel ve uluslararasi degiskenleri anlamasi gerektigini ve Riyad-Tahran yakinlasmasinin Ürdün için bir firsat olabilecegini vurgulayan Selbi, "Amman ve Tahran normallesmesi bölgesel ve uluslararasi kosullarin dayattigi diplomatik zorunluluklardan biri haline geldi." ifadelerini kullandi.

Selbi, Ürdün Krali 2. Abdullah'in Iran'in Suriye'nin güney sinirinda nüfuzunu artirmaya yönelik politikalarindan rahatsizligini çok defa ifade ettigini, iki ülkenin siyasi ve stratejik tutumlarinda da zitliklar bulundugunu kaydetti.

Amman-Tahran normallesmesinin iki ülke arasindaki engellerin asilmasina katki saglayacagini aktaran Selbi, Ürdün'ün herhangi bir Iran açilimini "ABD ile olan iliskileri çerçevesinde dengeleyerek" ve Washington'u bu konuda "iyi niyetli olmaya" tesvik ederek yapabilecegi görüsünü paylasti.

- "Kismi Iran açilimi"

Gazeteci Rami Ayasira ise Suudi Arabistan ve Iran'in bölgede kapladigi genis alan düsünüldügünde, bu iki ülke arasindaki anlasmanin bölgedeki iliskiler haritasinin çizilmesinde önemli bir dönüm noktasi olacagi degerlendirmesinde bulundu.

Tahran-Riyad anlasmasinin ardindan bölgede hakim olan genel atmosfere uyumlu alarak Ürdün'ün de kismi bir açilima yönelecegi görüsünü paylasan Ayasira, bu durumun Ürdün-ABD iliskilerine yansimalari olacagini söyledi.

Rami Ayasira, ABD'nin Ürdün'deki askeri varligi ve Washington'un Amman'a sagladigi yardimin hacmi düsünüldügünde Ürdün-Iran iliskilerinin seyrinin Suudi Arabistan-Iran iliskilerinde yasanan gelismelerden farklilik gösterecegini düsündügünü de kaydetti.