UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Vinton: "Simdi tüm dünyanin Türk halkini destekleme zamani"Muhammet Ikbal Arslan- "Taahhütlerini yapilandirirken donörlerin hatirlamasi gereken sey, Türkiye'nin geçtigimiz on yil boyunca dünyanin en büyük mülteci nüfusuna güvenli siginak saglamada göstermis oldugu essiz cömertlige karsilik verme firsatinin önlerine gelmis olmasidir"

CENEVRE (AA) - MUHAMMET IKBAL ARSLAN - Birlesmis Milletler Kalkinma Programi (UNDP) Türkiye Mukim Temsilcisi Louisa Vinton, Türkiye'deki depremlerde olusan hasarin büyüklügüne dikkati çekerek, "Simdi tüm dünyanin Türk halkini destekleme zamani." ifadesini kullandi.

Vinton, Türkiye'de yasanan depremlerin büyüklügü, hasara iliskin veriler ve bu konuda atilabilecek adimlarla ilgili AA muhabirine yazili açiklamada bulundu.

Türkiye'de 6 Subat'ta Kahramanmaras merkezli çok büyük iki depremin yasandigini animsatan Vinton, Akdeniz sahilinden kuzeyde Diyarbakir'a kadar 500 kilometre uzunlugunda ve sinir ötesinde Suriye'nin kuzeybatisindaki kentlerde birçok binanin yikildigini, çok fazla enkaz yigininin olustugunu belirtti.

Vinton, "Türkiye, deprem riski yüksek bir ülke ancak yine de bu depremler hem siddetleri hem de yarattiklari yikim bakimindan esi benzeri görülmemis düzeydeydi. Sonuçlari da çok agir oldu. Bugüne kadar 11 ilde hayatini kaybedenlerin sayisi 49 bin 589'a, yikilan veya agir hasar gören bina sayisi da 301 bine ulasti." bilgisini paylasti.

Yikimin ölçeginin insan havsalasinin alamayacagi boyutlarda olduguna dikkati çeken Vinton, depremden etkilenen bölgenin Avusturya veya Portekiz kadar büyük oldugunu anlatti.

Vinton, depremlerin ülke nüfusunun yaklasik yüzde 16,4'üne karsilik gelen 15 milyon insani barindiran bölgede gerçeklestigini, bugün itibariyla depremden etkilenen 2,3 milyon kisinin çadirlarda ve konteynerlerde yasadigini, milyonlarca kisinin de barinacak yer bulmak için deprem bölgesini terk ettiginin düsünüldügünü bildirdi.

Uydu görüntülerinin sahadaki vahim durumu dogruladigini belirten Vinton, depremden çok etkilenen Hatay'da tüm yapilarin yüzde 40'inin yikildigina, kadim Antakya kentinde bu oranin yüzde 80'lere ulastigina isaret etti.

Vinton, "Türk hükümeti, depremzedelere yardim için büyük çapta kaynak tahsis etti ve salt geçici barinak degil, komple yeniden insa için uygulayacagi planlari açikladi. Yardim etmek için tüm dünya seferber oldu, 88 ülke arama kurtarma çabalari ve acil tibbi yardim için 11 bini askin personel gönderdi." ifadelerini kullandi.

Türkiye ile iliskileri gergin olan ülkelerin dahi acil ihtiyaç yardimlarini depremden etkilenen bölgelere gönderdiginin altini çizen Vinton, BM sisteminin de tüm kaynaklarini seferber ettigini vurguladi.

Vinton, "BM kuruluslari, hem çadir, giyim ve hijyen maddesi ile birlikte 6 milyon sicak yemek dagitarak acil yardimi hem de acil kamu hizmetlerini restore etmek ve küçük isletmelerin yeniden açilmasina yardim etmek suretiyle, depremden etkilenen insanlarin hayatlarinin normale dönmesini hedefleyen 'erken toparlanma' çalismalarini destekliyor. Bu çalismalari finanse etmek üzere BM kuruluslari toplu olarak, 16 Subat'ta 1 milyar dolar tutarinda 'acil yardim çagrisi' yayimladi. Donörler, su ana kadar 167,4 milyon dolarlik (çagrinin yaklasik yüzde 16,6'sini karsilayan) katki yapti. Toplam ihtiyaç duyulan miktarin küçük bir kismi olsa da yine de önemli bir tutar." degerlendirmesinde bulundu.

- "Yeniden insa maliyeti 103,6 milyar dolar civarinda"

Vinton, özellikle toparlanma ve yeniden insa maliyetleri dikkate alindiginda bu meblagin çok yetersiz kaldigini kaydederek, "Türk hükümetinin UNDP ve diger BM kuruluslarinin destegiyle, Dünya Bankasi ve Avrupa Birligi (AB) isbirligiyle hazirladigi depremlerin mali etkilerine iliskin ilk degerlendirmeye göre, yeniden insa maliyeti 103,6 milyar dolar civarinda. 17 Mart'ta yayimlanan 'Türkiye Deprem Toparlanma ve Yeniden Imar Degerlendirmesi (TERRA)' adli raporda salt tahrip olan binalari yeniden insanin maliyeti tahminen 66,2 milyar dolari asiyor." bilgisini paylasti.

TERRA raporuna göre sektörel bazda konut hasarinin 66,2 milyar dolar olarak tespit edildigini yineleyen Vinton, altyapi hasarinin 10,2, egitimle ilgili hasarin 6,7 ve saglikla ilgili zararin 5,6, diger hasarlarin ise 14,9 milyar dolar olarak kayitlara geçtigini duyurdu.

Vinton, toplam hasarin 103,6 milyar dolar olarak tespit edildigini kaydederek, bu rakamin Türkiye'nin ugradigi yikimin ne derece büyük oldugunu yansittigina dikkati çekti.

- "Bugün tüm dünyanin Türkiye'nin yardimina kosmasi gereken gündür"

Bu rakamlarin Türkiye'nin gayri safi yurt içi hasilasinin (GSYH) yüzde 9'una esit oldugunu belirten Vinton, söyle devam etti:

"Bu kayip, ayni zamanda Türkiye gibi ekonomik bakimdan dayanikli bir ülkenin dahi yeniden insa maliyetini kendi basina karsilamakta zorlanacagini gösteriyor. Ihtiyaçlarla eldeki mevcut araçlar arasindaki açigin kapatilmasi da uluslararasi dayanisma ve cömertlige dayanacak. Avrupa Komisyonu ve Isveç (AB Konseyi Dönem Baskani), bugün Brüksel'de dünyanin 500 liderinin katilacagi bir Bagisçilar Konferansi düzenliyor. TERRA raporundaki rakamlar sunulacak ve dünyanin önde gelen ekonomileri, Türkiye'nin en çok ihtiyaç duydugu zamanda yeterli mali destek taahhüdüyle Türkiye'nin yaninda olduklarini gösterme imkanina sahip olacak. Taahhütlerini yapilandirirken donörlerin hatirlamasi gereken sey, Türkiye'nin geçtigimiz on yil boyunca dünyanin en büyük mülteci nüfusuna güvenli siginak saglamada göstermis oldugu essiz cömertlige karsilik verme firsatinin önlerine gelmis olmasidir. "

Depremlerin etkiledigi alanda Türkiye'de geçici koruma altina alinan 3,7 milyon Suriyelinin yarisinin yasadigini anlatan Vinton, Türkiye'deki depremzedelerin yüzde 13,7'sini Suriyeli siginmacilarin olusturdugunu ifade etti.

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in 9 Subat'taki "Dayanisma merkezi olan bir bölge, simdi artik acilarin merkezi oldu." ifadelerini animsatan Vinton, "Bu büyük afet karsisinda uluslararasi toplum, Türk halkinin milyonlarca mülteci ve yerinden edilen insani kabul etme, koruma ve onlara yardim etmede göstermis oldugu ayni destek ve cömertligi Türk halkina göstermelidir. TERRA raporunun gösterdigi üzere, ihtiyaçlar çok büyük ve acildir. Bugün tüm dünyanin Türkiye'nin yardimina kosmasi gereken gündür. Simdi tüm dünyanin Türk halkini destekleme zamani." çagrisinda bulundu.