Tahil koridorundan son iki haftada 1,3 milyon tona yakin tahil tasindiSarp Özer- Rusya-Ukrayna savasi nedeniyle yasanan "gida krizi" riskinin ortadan kaldirilmasina yönelik Türkiye'nin çabalariyla olusturulan "tahil koridoru" üzerinden 1 Agustos 2022'den itibaren tasinan tahil miktari 25 milyon tonu geçti- Türkiye'nin girisimiyle süresi yeniden uzatilan tahil koridorundan 19 Mart'tan bugüne kadar dünyanin farkli ülkelerine 31 gemi ile 1 milyon 215 bin ton tahil ulastirildi

ANKARA (AA) - Rusya-Ukrayna savasi nedeniyle yasanan "gida krizi" riskinin ortadan kaldirilmasi amaciyla olusturulan "tahil koridoru" üzerinden tasinan tahil miktari 25 milyon tonu geçti. Sürenin yeniden uzatilmasina iliskin 19 Mart'ta alinan karar sonrasi tasinan tahil miktari ise 1,3 milyon tona yaklasti.

Rusya-Ukrayna savasi nedeniyle gida konusunda yasanan krizin çözülmesine yönelik Türkiye'nin diplomatik çabalariyla geçen temmuz ayinda Birlesmis Milletler (BM) ile koordineli olarak Istanbul'da "Müsterek Koordinasyon Merkezi" kuruldu. Tahil ürünlerinin güvenli transferi buradan takip edilmeye baslandi.

Tahil yüklü ilk gemi, 120 günü kapsayan anlasma kapsaminda 1 Agustos 2022'de Ukrayna'nin Odessa Limani'ndan yola çikti.

Ukrayna limanlarindan 120 günü kapsayan anlasma kapsaminda ayrilan ilk gemi olma özelligini tasiyan "Razoni" isimli Sierra Leone bayrakli kuru yük gemisi, 26 bin ton misir ile Lübnan'in Tripoli Limani'na hareket etti.

Razoni'den 4 gün sonra Panama bayrakli "Navistar" Irlanda'ya, Malta bayrakli Rojen Italya'ya, Türkiye bayrakli Polarnet Türkiye'ye Odessa ve Çernomorsk limanlarindan 60 bin ton tahili tasimak üzere ayrildi.

Bunlarin ardindan "Mustafa Necati", "Star Helena", "Glory", "Riva Wind", "Sacura", "Arizona", "Ocean Lion", "Rahmi Yagci", "Sormovskiy 121" adli gemiler seyrine basladi.

Gemilerin büyük bölümü Tekirdag, Iskenderun ve Izmir gibi Türkiye'deki limanlara ulasti.

Ilk geminin 1 Agustos 2022'deki hareketinden sonra, iki hafta içinde Ukrayna limanlarindan çikan gemi sayisi 25'e ulasti, tasinan tahil miktari 800 bin tonu geçti.

- Ukrayna'ya giden gemiler Istanbul'da kontrol ediliyor

Dünya genelinde gida krizi yasanmasinin önüne geçme amaciyla varilan mutabakat, sadece Ukrayna limanlarindaki gemilerin ayrilmasini degil, ayni zamanda Istanbul'da kontrolü yapilan gemilerin Ukrayna'ya tahil sevkiyatini da kapsiyordu.

Bu kapsamda, Istanbul Bogazi'ndan kontrolü yapilarak Ukrayna'ya giden ilk gemi Barbados bayrakli "Fulmar S" oldu. Gemi, 12 bin ton misiri Çernomorsk Limani'ndan alarak Izmir'e ulastirdi.

- Krize "Lider diplomasisi" ile çözüm

Gemilerin tahil sevkiyati sürerken Rusya, 29 Ekim 2022'de Sivastopol'daki saldirilar nedeniyle tahil girisiminin geçici olarak durduruldugunu BM ve Türkiye'deki makamlara iletti. Bunun üzerine Ukrayna limanlarindan gemi çikisi durduruldu.

Krizin daha da derinlesmesine engel olmak için Türkiye "lider diplomasisi"ni harekete geçirdi. Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan, Rusya Devlet Baskani Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Baskani Volodimir Zelenskiy ile telefonda görüstü.

Milli Savunma Bakani Hulusi Akar da tahil koridorunun açik kalmasina yönelik çalisma yürüttü.

Rusya Savunma Bakani Sergey Soygu, Ukrayna Savunma Bakani Aleksi Reznikov ve Ukrayna Altyapi Bakani Oleksandr Kubrakov ile yakin temas içinde olan Akar, "Görüsmelerinde tahil girisiminin tüm taraflar için yararli oldugu, bunun bozulmasinin tüm taraflar için sikinti olusturacagini" iletti.

Türkiye'nin diplomatik girisimleriyle sevkiyat 2 Kasim'da yeniden basladi ve Karadeniz Tahil Koridoru Anlasmasi, 19 Kasim'dan itibaren 120 gün süreyle uzatildi.

- "Kirmizi hat" tekrar devrede

Tahil krizinin çözümüne yönelik çalismalar kapsaminda mayis ayinda hayata geçirilen "kirmizi hat" diplomasisi de bu süreçte yeniden aktive edildi.

Milli Savunma Bakanligi yetkilileri, anlasmanin uzatilmasina yönelik, Ukrayna ve Rusya askeri yetkilileri ile bu hat üzerinden yogun temas trafigi yürüttü.

Telefon diplomasisi ve yogun görüsmelerin ardindan Türkiye, Ukrayna, Rusya askeri heyetleri ve BM temsilcileri, tahil koridorunun temellerinin atildigi Istanbul'daki Kalender Kasri'nda bir araya geldi.

Görüsmelerin ardindan uzatma kararinin süresinin doldugu 18 Mart'ta Cumhurbaskani Erdogan, "tahil koridoru"nun açik kalmaya devam edecegini, anlasmanin süresinin 120 gün daha uzatilmasina karar verildigini açikladi.

Seddülbahir Kalesi ve Gelibolu-Eceabat Devlet Yolu Açilis Töreni'nde konusan Cumhurbaskani Erdogan, "Rusya ve Ukrayna'nin esir takaslariyla birlikte savastan sonra en önemli uzlasma konusu olan anlasmanin süresi bugün itibariyla bitiyor. Her iki tarafla da yaptigimiz görüsmeler sonunda 19 Mart'ta bitecek anlasma süresinin uzatilmasini sagladik." dedi.

- 31 gemi geçti

Tahil koridorunun süresinin yeniden uzatilmasinin ardindan 19 Mart'tan bugüne kadar koridordan 31 gemi ile 1 milyon 215 bin ton tahil tasindi.

Böylece Rusya-Ukrayna savasi nedeniyle yasanan "gida krizi" riskinin ortadan kaldirilmasina yönelik Türkiye'nin çabalariyla olusturulan "tahil koridoru"ndan tasinan tahil miktari 25 milyon tonu asti.

Sevkiyat kapsaminda, Ukrayna limanlarindan dün itibariyla ayrilan gemi sayisi 851'e ulasti.

Koridordan geçen tahilin yüzde 40'i Avrupa'ya, yüzde 30'u Asya'ya, yüzde 13'ü Türkiye'ye, yüzde 12'si Afrika'ya ve yüzde 5'i Orta Dogu'ya tasindi.