TBMM Deprem Arastirma Komisyonu toplandiAykut Yilmaz- Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürü Vedat Yanik: - "Mevcut diri faylarin hepsinin harita çalismasi tamamlanacak" - MTA Jeoloji Etütleri Dairesi Baskani Bahadir Sahin: - "Türkiye'de 450'ye yakin deprem üreten, agir hasar meydana getiren fayin varligi söz konusu" - Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekani Prof. Dr. Yusuf Kagan Kadioglu: - "Eski binalarin beton kalitesini belirlemek için mutlaka beton petrografisi yapilmali"

TBMM (AA) - Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürü Vedat Yanik, TÜBITAK, AFAD, Çevre, Sehircilik ve Iklim Degisikligi Bakanligi ile iki yil içinde diri faylarin haritasinin tamaminin çalismasinin bitirilecegini söyledi.

Kahramanmaras Merkezli Depremlerin Sonuçlarinin Bütün Yönleriyle Arastirilmasi, Depreme Dirençli Yapi Stokunun Olusturulmasi ve Kentsel Dönüsüm Uygulamalarinin Etkinliginin Artirilmasi Için Alinmasi Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi Amaciyla Kurulan Meclis Arastirma Komisyonu, Veysel Eroglu baskanliginda toplandi.

Eroglu, jeolojik etkiler, kentsel dönüsümün hizlandirilmasi, tespitler, çürük ve riskli binalarin tespiti, bina stokunun belirlenmesi gibi çalismalarin çogu ilde olmadigini söyledi. Sehirlerin depreme dirençli hale getirilmesi için bütün illerin eylem plani hazirlamasi için söz konusu illere yazi gönderilmesini teklif etti.

Komisyonda Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürü Vedat Yanik, MTA Jeoloji Etütleri Dairesi Baskani Bahadir Sahin, MTA Genel Müdür Yardimcisi Hasim Agrili, MTA Jeoloji Etütleri Dairesi Baskanligi Aktif Tektonik ve Deprem Arastirmalari Koordinatörü Selim Özalp ile Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekani Prof. Dr. Yusuf Kagan Kadioglu sunum yapti.

MTA Jeoloji Etütleri Dairesi Baskani Bahadir Sahin, Anadolu medeniyetlerinin basindaki belalardan birinin deprem oldugunu kaydetti. MTA'nin ilkini 1992'de ikincisini 2013 yilinda yayimladigi "Türkiye'nin Diri Fay Haritasinin", Anadolu'nun Bati'ya dogru hareketinin faylarla ilgili karsiligini olusturdugunu ifade etti. Bu harita üzerinde 485 fayin isaretlendiginin bilgisini veren Sahin, bu faylarin bir kisminin Türkiye sinirlarinin disinda oldugunu söyledi.

Söz konusu faylarin 5 ve üzeri deprem üreten faylar oldugunu kaydeden Sahin, "Türkiye'de 450'ye yakin deprem üreten, agir hasar meydana getiren fayin varligi söz konusu." dedi.

Türkiye'de 172 fayin tüm kimlik bilgilerini ortaya çikardiklarini belirten Sahin, üniversiteler ve AFAD tarafindan da yapilan çalisma oldugunu hatirlatarak, "Son günlerde TÜBITAK ile birlikte bütün çalismalarin derlenmesi toparlanmasi, 2-3 yil içerisinde tamaminin bitirilmesi noktasinda bir inisiyatif alindi." dedi.

Sahin, Kahramanmaras merkezli depremler sirasinda haritada daha önce yüzey kirigi olusturmamis yeni kiriklarin meydana geldigini, bazi kiriklarin uzadigini, boyutlarinin degistigini gördüklerini aktardi.

Depremden sonra sivilasma konusunun gündeme geldigini ifade eden Sahin, Ulusal Deprem Stratejisi 2023 kapsaminda Türkiye'nin bütün alanlarinin tek tek sivilasmaya yatkinlik sahibi olan formasyonlarini haritaladiklarini bildirdi. Sahin, sivilasmaya yatkinlik haritalariyla ilgili deprem bölgesiyle alakali haritalarin Çevre, Sehircilik ve Iklim Degisikligi Bakanligina iletildiginin bilgisini verdi.

- "MTA rapor haline getirdikten sonra okunmasinda da aksakliklar oluyor"

MTA'nin eski yillarda il bazinda yaptigi birtakim çalismalarin oldugunu animsatan Sahin, MTA'nin 2008 yilinda Kahramanmaras Valiligin talebi üzerine hazirladigi raporu animsatti. Sahin,"Kahramanmaras çalismasinin içerisinde Dogu Anadolu Fayi'nin 7 ve üzerinde bir deprem üretecegine, böyle bir risk olduguna dair ifade açik açik yazilmistir. Bu çalismada Kahramanmaras'in jeoloji, diri fay haritasi, sivilasmaya yatkinlik haritasi gibi bir kentin gelisimiyle ilgili karar verme sürecinde yarar saglayacak her türlü bilgi mevcuttur. Yerel yönetimlerin uzman yer bilimci, sehir planlamacisi, mimar, insat mühendisi gibi ciddi ciddi uzmanlasmis ekiplerini kurmasi gerekir. MTA rapor haline getirdikten sonra okunmasinda da aksakliklar oluyor." diye konustu.

HDP Batman Milletvekili Necdet Ipekyüz'ün Kahramanmaras raporuna uyulup uyulmadigini sormasi üzerine MTA Genel Müdürü Vedat Yanik, "Uyulmamis, uyulsaydi bu sekilde olmazdi." yanitini verdi.

- "Sehirlerimizi, zemini daha saglam yerlere yapmak zorundayiz"

MTA'nin TÜBITAK, AFAD, Çevre, Sehircilik ve Iklim Degisikligi Bakanligi ile iki yil içinde diri faylarin haritasinin tamamini bitirecegini belirten Yanik, "Öncelik sirasina göre nüfus yogunlugu, fayin periyodu gibi sirlama yapiliyor. Öncelik sirasina göre baslayacagiz ikinci yil hepsini bitirecegiz, mevcut diri faylarin hepsinin harita çalismasi tamamlanacak." ifadesini kullandi.

Milletvekillerinin, fay hatlari üzerindeki yapilasmasina iliskin sorusu üzerine Adiyaman'in Gölbasi ilçesinden örnek veren Yanik, "Gölbasinda fay üzerinde hiçbir bina kalmamis, 200 metre saginda ve 200 metre solunda binalar hasar almis ama ayakta durmus. Bu fay sakinimi hattinin belirlenmesi için bir örnek. Bu aralikta demek ki bina yapmayacaksin. Imkan varsa sehirlerimizi zemini daha saglam yerlere yapmak zorundayiz. Imkan yoksa orada o zemine uygun yükseklikte ve saglamlikta bina yapmamiz lazim." dedi.

- "Güçlendirilme çalismasi yapilmali"

MTA Jeoloji Etütleri Dairesi Baskanligi Aktif Tektonik ve Deprem Arastirmalari Koordinatörü Selim Özalp, Kahramanmaras merkezli depremlerde ilk depremden 9 saat sonra 7,6 büyüklügünde ikinci depremin meydana geldigini animsatti. Özalp, bunun pek çok bilim insani için oldugu gibi kendileri için de sürpriz oldugunu belirten Özalp, "Ikinci bir deprem bekliyorduk ama kisa sürede olmasi beklenen bir sey degildi. Benim bildigim sadece 1976'da Çin'de yaklasik 16 saat sonra meydana gelen deprem var. Onun disinda bilinen deprem yoktu, gerçekten bu yikiciligi daha da artiran unsur oldu." ifadelerini kullandi.

Deprem sonrasi Savrun ve Malatya fayina yük bindiginin, stresin buralarda arttiginin söylendigini belirten Özalp, "Depremlerden sonra dolayisiyla buralar da risk tasimaya basladilar. Ne zaman olacagiyla iliskin bir sey söylemek zor. Daha detayli çalismalarin yapilmasi lazim. 1999 depreminden sonra Marmara'da deprem olacagi söyleniyor fakat aradan 30 yil geçti. Her geçen gün risk artiyor, bunu söyleyebiliyoruz. Önleme anlaminda buralarda güçlendirilme çalismasi yapilmasi lazim." diye konustu.

Deprem sonrasi faylar üzerine yaptiklari çalismalardan gözlemleri aktaran Özalp, Kirikhan merkezde 1 metreye yakin atim gözüktügünü söyledi. Özalp, "Nurhak'in kuzeyindeki alanda fayimiz soldan saga dogru hareket etmekte. Fayin etkisiyle 360 santimetre sol tarafa ötelenmis durumda. Yine Pazarcik yakinlarinda 4,5 metreye yakin ötelenme ölçülmüs durumda. Ekinözü tarafinda bir köy yolunda 9 metreye yakin ötelenme görmekteyiz." dedi.

- "Dogu Anadolu Fayinin üzerinde 7,7 demek kiyamet demekti"

Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekani Prof. Dr. Yusuf Kagan Kadioglu, Kahramanmaras merkezli depremin haberini aldiktan sonra aglamaya basladigini belirterek, "Dogu Anadolu Fayinin üzerinde 7,7 demek kiyamet demekti." sözlerini sarf etti.

Bazi insanlarin Japonya'da 9 büyüklügünde deprem oluyor bir sey olmuyor" dedigini belirten Kadioglu, bu depremlerin okyanusun içerisinde oldugunu söyledi. Kadioglu, "Bu benim göbegimin içerisinde oluyor. O kadar sig ki yikici etkisi kiyamet." ifadesini kullandi.

Hatay'in Altinözü ilçesine bagli Tepehan köyünde 35 dönümlük zeytin bahçesini ortadan ikiye bölen yarik olustugunu animsatan Kadioglu, buradan ölçüm aldiklarini yer radar çalismasi yaptiklarini söyledi. Kadioglu, buradan fay geçmedigini, söz konusu yapinin 1,5 metre kalinliginda gevsek dokunun tarim arazisine uygun killi topraktan olustugunu kaydetti. Kadioglu, söz konusu bölgede yagmurlu mevsime geçildigi zaman kayma isleminin devam edecegini, bu konuda belediye baskanini uyardigini, alanin imara açilmamasini ve insanlarin oradan uzaklastirilmasini istedigini vurguladi.

Pazarcik ilçesinin hemen altinda yer alan "Kartal Kaya Baraj kapaklari yikildi" haberini alir almaz ögrencileriyle bölgeye gittigini belirten Kadioglu, baraj kapaginda ve yol boyunca çalisma yaptiginin bilgisini verdi. Kadioglu, baraj kapaginda düsey yönde bir kirigin olmadigini, ancak dolusavak üzerinde kirik tespit ettiklerini aktardi. Kadioglu," Dolusavak o titretisimden dolayi kendi kendini doldurmus. Karayollari da hemen gelip orayi doldurmus. Oraya baktigimizda onun içerisinde kilcal çatlaklar tespit ettik. Baraj dolu oldugunda bizim tarafimizdan bir kez daha ölçülmesinde yarar görüyorum." dedi.

- "Asi Nehri'nin saginda ve solunda sakli bir Roma sehri var"

Kahramanmaras ve Antakya'da arazide hiç hasar görmeyen, az, orta ve agir hasar gören binalardan beton örnekler aldiklarinin belirten Kadioglu, dere kumu kullanilmasinin hatali oldugunu, gelismis ülkelerin dünyada bunu uygulamadigini vurguladi.

Antakya'da 60 bin metrekareyi 2007 yilinda taradigini animsatan Kadioglu, "Asi Nehri'nin saginda ve solunda sakli bir Roma sehri var. Bu tarihi zenginlikleri çikardigimiz zaman en zengin turist kaynagi olacak burasi. Arekolojik sit alani ilan edelim. Nitelikli yapi kalsin ama niteliksiz olanlari yapmayalim bir daha. Orayi kazalim, bu güzelligi ortaya koydugumuz zaman oranin degeri artar. O insanlarimiza da böyle sahip çikmis oluruz." dedi.

Gaziantep Kalesi'nin yikilmasina iliskin de konusan Kadioglu, 6 bin yillik höyügün üstünde 2 bin yillik bir kale oldugunu, höyügün bir tarafinin kayadan, bir tarafinin ise dolgu topraktan olustugunu söyledi. Kadioglu, dolgu topraktan olan kismin yikildigini dile getirdi.

Depreme iliskin önerilerini siralayan Kadioglu, söyle konustu:

"Fay hatlari üzerine ev yapilmamali. Fay hatlarini haritalandiran MTA'daki jeoloji mühendisleri. Bu arkadaslar gerektigi zaman daglarda yatiyor. Bu arkadaslarin harcirahlarini artirmamiz gerekiyor. Eski binalarin beton kalitesini belirlemek için mutlaka beton petrografisi yapilmali. Biz çabuk unutuyoruz. Bir sürü yikilan binalarimiz oldu. Benden sonraki neslin görmesi lazim. Yikilan binalarin bir tanesini muhafaza edelim, etrafini çevirelim üzerine 'unutma' yazalim. 'Bu binanin da hatasi buydu' yazalim.

Bu sözler üzerine Veysel Eroglu, "Bazi mozaiklerin ortaya çikmasini hemen yazalim bakanliklara, Cumhurbaskanligi makamina bildirelim. Arkeolojik sit alani ilan edilsin bu alan." ifadelerini kullandi.