Meclis, Amasra'daki maden kazasina iliskin taslak raporunu tamamladiGazi Nogay- Maden kazalarinin önlenmesine iliskin 120 maddelik öneriye de yer verilen rapordan: - "Degerlendirmeler isiginda havalandirma plani, sensör gaz ölçüm sonuçlari, hava hizi ölçüm sonuçlari dikkate alindiginda havalandirmanin gazli bir kömür ocaginin etkin ve yeterli olarak havalandirmasi için yetersiz oldugu degerlendirilmektedir" - "Merkezi gaz izleme sistemi verileri analiz edildiginde ocakta hava hizinin pek çok kez

TBMM (AA) - Amasra'da meydana gelen maden kazasinin tüm yönleriyle arastirilarak benzer kazalarin önlenmesine yönelik tedbirlerin belirlenmesi amaciyla kurulan TBMM Arastirma Komisyonu, taslak raporunu tamamladi.

AK Parti Kayseri Milletvekili Taner Yildiz baskanligindaki komisyon, 3 aylik rutin süresinin ardindan aldigi 1 aylik ek sürede de çalismalarini sürdürerek, taslak raporunu bitirdi. Üyelere gönderilen rapor, milletvekillerinin görüs ve önerilerinin ardindan esas rapor haline getirilerek, Meclis Baskanligina sunulacak.

Alti bölümden olusan toplam 366 sayfalik taslak raporda, yer alti kömür üretim yöntemleri, üretimde karsilasilan zorluklar ve mücadele yöntemleri, yer alti kömür isletmeciliginde is sagligi ve güvenligi, Amasra Taskömürü Müessesesi yer alti kömür madeninde meydana gelen metan patlamasi kazasina iliskin yapilan çalismalarla ilgili bilgi ve bulgularin yani sira maden sektöründeki kazalarin önlenmesine yönelik ilave önerilere yer verildi.

Raporda, 14 Ekim 2022'de Bartin'in Amasra ilçesinde Türkiye Taskömürü Kurumu'nun (TTK) Amasra Taskömürü Isletmesi Müessesesi (ATIM) tarafindan isletilen yer alti kömür madeninde metan patlamasi meydana gelmesi sonucu 41 maden isçisinin olay yerinde, 1 maden isçisinin tedavi gördügü hastanede yasamini yitirdigi, 5'i agir olmak üzere 11 isçinin yaralandigi, yaralilardan 2'si agir 4'ünün tedavisinin Basaksehir Çam ve Sakura Hastanesi'nde devam ettigi belirtildi.

Patlama nedeniyle eksi 350 katindaki tüm galeriler ile eksi 250 kati arasindaki birçok bölümün degisen oranlarda patlamadan etkilendiginin anlasildigi kaydedilen raporda, "Yukarida sayilan alanlarin tamamina patlama sonrasinda olusan kirli hava ulasmistir. Kirli hava, görüs mesafesini önemli oranda etkilemis, içerdigi bogucu ve zehirleyici gazlarla ölümlere neden olmustur." denildi.

- "Vantilatör, hava yönünü ters çevirebilecek özellikte degildir"

Raporda, maden ocaginin ana havalandirma islevini yürüten vantilatörle ilgili bilgilere de yer verildi. Vantilatörün modernizasyonuyla ilgili sürecin 12 Temmuz 2018'de basladigina isaret edilerek, su ifadelere yer verildi:

"Birinci ihale 'yapilan degerlendirme sonucunda uygun ekonomik teklif yaklasik maliyete göre yüzde 64 fazla olmasi' gerekçesiyle, 25 Ocak 2021’deki ikinci ihale 'ihale teknik sartnamesinde degisiklik yapilacagi' gerekçesiyle 31 Mayis 2021'de iptal edilmis, üçüncü ihale de ihaleyi alan firma tarafindan 'pandemi ve dünyada yasanan ekonomik sorunlardan kaynakli temin sürelerinde yasanan sikinti ile süre uzatimi talebi' ile 23 Agustos 2022'de firmaya ek süre verilmek suretiyle süreç tamamlanmamistir. Kazadan 7 gün sonra firma, imalat ve tedariklerin tamamlandigini ve ekipmanlarin sahaya sevke hazir oldugunu ve sevk için tarih verilmesini talep etmistir. Kaza ile herhangi bir illiyet bagi olmamakla birlikte havalandirma sistemi acil hallerde ve ihtiyaç halinde kullanilabilmesi için hava yönünü ters çevirebilecek özellikte degildir."

Yer alti gazli kömür ocaklarinda madenin havalandirilmasinin hayati öneme sahip olduguna dikkat çekilen raporda, "Degerlendirmeler isiginda havalandirma plani, sensör gaz ölçüm sonuçlari, hava hizi ölçüm sonuçlari dikkate alindiginda havalandirmanin gazli bir kömür ocaginin etkin ve yeterli olarak havalandirmasi için yetersiz oldugu degerlendirilmektedir." teppitine yer verildi.

- "Defalarca alarm verildigini göstermektedir"

Gazli yer alti kömür ocaklarinda yetersiz havalandirma ve hava hizi sonucu metan gazinin tabaka halinde birikmesi ve patlama tehlikesi olusturdugu dile getirilen raporda, "Merkezi gaz izleme sistemi verileri analiz edildiginde ocakta hava hizinin pek çok kez yasal sinir deger olan 0,5 m/sn’in hatta 0,1 m/sn’in altina düstügü görülmüstür. Sekil 61 ve Sekil 62, ATIM yer alti kömür ocaginda hava hizlarinin yetersiz oldugu ve yasal sinir degerin altinda defalarca alarm verildigini göstermektedir." bilgisi paylasildi.

Raporda, maden ocagindaki eksi 320 kalin damar tavan yolu galerisinin iki ayri lokasyonda bulunan 4 adet tali fan ile havalandirildigi, kazadan yaklasik 7 saat önce tali fanlardan eksi 350 kotta bulunan ve eksi 320 kotta sag kalin damara hava veren fantüpün birinin tanik ifadelerine göre saat 13.00 civarinda kelepçesinin çikarak ariza yapmis olmasi nedeniyle hava hizinin olumsuz etkilenebileceginin degerlendirildigi aktarildi.

- Kazanin nedenleri

Raporda, ATIM'de meydana gelen kazanin tüm nedenleri, kazanin olusumuna etki edebilecek tüm faktörler ve aksakliklar da su sekilde siralandi:

"Kazanin en önemli nedeni patlayici atmosferi olusturan metan gazi varliginin ve patlamayi tetikleyici unsurlarin ilgili önlemlerle yönetilememesidir.

Kazanin meydana gelmesinde ana havalandirmadaki eksiklikten daha önemli derecede olmak üzere tali havalandirmadaki yetersizlik en önemli nedenlerdendir.

Metan patlamasinin tetiklemesi ile art arda gerçeklestigi düsünülen kömür tozu patlamasinin ve patlama siddetinin ocagi yatay ve dikey yönde genis bir alanda etkilemesinin nedeni basarili bir tozla mücadele yapilamamasi ve su/toz barajlarinin yetersiz olmasi ve dogru konumlandirilmamis olmasidir.

Üretim ve hazirlik sirasinda yapilan patlatmali kazi faaliyetlerinin mevzuatta belirtilen sartlara uymamasi ve bunlari kontrol eden ve denetleyen etkin bir denetim ve kontrol mekanizmasi olmamasi ortam güvenligini riske atmistir.

Kaza aninda personel eksikligi nedeni ile merkezi gaz izleme odasinda tek operatörün çalisiyor olmasi, merkezi gaz izleme sisteminin sesli alarm sistemi ile entegre olmamasi yer alti iletisim aginin zayiflamasina ve bilgi akisinda aksakliklara neden olmustur.

Yapilan dis denetimlerde kaza ile illiyet bagi olan tespit ve öneri olmadigi görülmektedir. O halde etkin denetim islevini yerine getiremeyen denetim sistemlerinin de bu facianin yasanmasinda etkisinin oldugu söylenebilir. 2022 yilina ait onayli ISG kayit defterlerinde yer alan kurum içi denetimlerde metan patlamasi ve havalandirma ile ilgili bir tespit ve öneriye rastlanmamistir.

Is sagligi ve güvenligi egitimlerinin ve tatbikatlarin teorik egitimleri pratik hayata geçirecek yeterlikte ve nitelikte olmamasi kazanin etkisinin yayginlasmasinda rol oynamistir.

Kazanin meydana gelis nedenlerine iliskin ortaya konulan tüm hususlarin, kazanin meydana geldigi maden ocagina girilebilecek sartlarin olusmasindan sonra maden ocaginda yapilacak incelemelerin ardindan yeniden degerlendirilmeye tabi tutulmasinin yerinde olacagi düsünülmektedir."

- Maden kazalarinin önlenmesine iliskin öneriler

Taslak raporda, "Maden sektörünün sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde iyilestirilmesine iliskin ilave öneriler" basligi altinda 120 maddelik ilave öneriye de yer verildi.

Raporda yer alan önerilerden bazilari sunlar:

"Is kazalarinda ihmal ve kusuru bulunanlara uygulanan cezai müeyyideler ve is teftislerinde denetim sirasinda tespit edilen is sagligi ve güvenligini tehlikeye atan eksiklikler konusunda ihmal ve sorumluluk sahibi olanlara uygulanan idari yaptirimlarin caydiriciligi artirilmalidir.

Ruhsatsiz isletildigi tespit edilen ve kapatilan madenleri isleten kisilere hapis cezasi verilmesi ve bu kisilerin ömür boyu madencilik faaliyetlerinden men edilmesine yönelik yasal düzenlemeler yapilmalidir.

Madencilik mevzuati gözden geçirilmeli, kömür madenciligine iliskin tüm faaliyetler için ayri bir mevzuat düzenlemesi yapilmalidir.

Madenlerde is sagligi ve güvenligi yönetim sisteminin olusturulmasi, is güvenligi ikliminin iyilestirilmesi ve bunun sürdürülebilir kilinmasi için madencilik faaliyetlerinin tek bir çati kurulus altinda toplanmasini saglayacak, uluslararasi standartlarda, bagimsiz bir ulusal maden is sagligi ve güvenligi kurumu kurulmalidir.

Gazli ocaklar için ayri bir havalandirma mevzuati hazirlanmalidir.

Ülkemizde metan içeren linyit/taskömürü sahalari için metan drenajini da içeren metan yönetim sistematigi gelistirilmeli ve uygulanmalidir. Metan drenaji ile ilgili mevzuat düzenlemesi yapilmalidir.

Madenlerde, merkezi gaz izleme sistemi ile entegre çalisan erken uyari sistemi bulunmalidir.

Kömür sahalarinin verimli ve güvenli olarak üretilebilmesi için asagida basliklar halinde verilen bilimsel arastirmalarin ivedilikle yapilmasi zorunludur. Bu çalismalari organize etmek üzere, bir kömür arastirma enstitüsü kurulmalidir.

Grizu patlamalari büyük ölçüde patlatma kaynaklidir. Metanli ocaklarda patlatma yapilmasi konusunda kapsamli bir mevzuat hazirlanmalidir.

Yer alti kömür madenciligi için sektöre özel bir isçi sagligi ve güvenligi mevzuati çikarilmak üzere çalisma baslatilmasi gerekmektedir."