AUKUS Ittifaki kapsaminda Avustralya'ya verilecek nükleer denizaltilar için yol haritasi açiklandiTugçenur Akgün

NEW YORK (AA) - ABD, Ingiltere ve Avustralya, AUKUS Ittifaki kapsaminda Avustralya'nin konvansiyonel silahli, nükleer enerjiyle çalisan denizaltilar (SSN-AUKUS) edinmesi için benimsedikleri yeni yol haritasini açikladi.

ABD Baskani Joe Biden, Avustralya Basbakani Anthony Albanese ve Ingiltere Basbakani Rishi Sunak, Avustralya'nin nükleer denizaltiya sahip olmasi ve nükleer denizaltilarda kullanilan teknolojinin paylasilmasini içeren AUKUS Anlasmasi kapsaminda California eyaletinin San Diego kentinde bir araya geldi.

Liderler, görüsmelerinin ardindan ortak açiklama yayimladi.

Açiklamada, "güvenli, istikrarli, özgür ve açik bir Hint-Pasifik'i tesvik amaciyla" üç ülke arasinda olusturulan AUKUS güvenlik diyalogu kapsaminda Avustralya'nin konvansiyonel silahli, nükleer enerjiyle çalisan denizaltilar (SSN) edinmesi için benimsenen yol haritasi duyuruldu.

Bu kapsamda üç ülkenin ortak teknoloji kapasiteleriyle yeni nesil denizalti olan SSN-AUKUS'un üretilecegi kaydedilen açiklamada, Avustralya ve Ingiltere'nin "gelecegin denizaltilari" olarak SSN-AUKUS'u kullanacaklari belirtildi.

- ABD, Avustralya'ya 3 adet "Virginia" sinifi denizalti verecek

Iki ülkenin on yil içinde SSN-AUKUS'lari kendi iç tersanelerinde insa etmek için çalismaya baslayacaklari ifade edilen açiklamada, 2023'ten baslayarak Avustralya askeri ve sivil personelinin, ABD ve Ingiltere Kraliyet Donanmasi üslerinde egitim alacaklari bildirildi.

Açiklamada, ABD tarafinin 2023'ten itibaren, Ingiltere'nin ise 2026'dan itibaren Avustralya'da denizaltilar için yapilan liman ziyaretlerini artirmayi planladigi aktarildi.

ABD ve Ingiltere'nin, 2027'de Avustralya donanma personelinin is gücü, altyapisi ve düzenleyici sistemlerinin gelistirilmesini hizlandirmak için SSN'lerin Avustralya'ya ileriye dönük rotasyon planina baslanacagi vurgulanan açiklamada, 2030'larin baslarinda, Kongre'nin onay vermesi halinde ABD'nin, Avustralya'ya 3 adet "Virginia" sinifi denizalti satmayi planladigi kaydedildi.

Açiklamada, Avustralya'ya gerekirse iki adet daha "Virginia" sinifi denizalti satilabilecegi belirtilerek, "Bu adim, Avustralya'nin özerk SSN yetenegini ve destek kapasitesini sistematik olarak artiracaktir." ifadesine yer verildi.

2030'larin sonunda ise Ingiltere'nin ilk SSN-AUKUS'u Kraliyet Donanmasina teslim edecegi aktarilan açiklamada, 2040'larin basinda ise Avustralya'da insa edilen ilk SSN-AUKUS'un Avustralya Kraliyet donanmasina verilecegi bildirildi.

Açiklamada, bugün sunulan planin, Avustralya'nin geleneksel silahli, nükleer enerjiyle çalisan denizaltilardan olusan egemen bir filoyu üretmek, bakimini yapmak, isletmek ve yönetmek için gerekli altyapi, teknik yetenekler, endüstri ve insan sermayesini gelistirmesini desteklemek üzere tasarlandigina isaret edildi.

Diger taraftan, nükleer silahlarin yayilmasini önleme konusundaki taahhütlerin yinelendigi açiklamada, nükleer enerjiyle çalisan denizalti kabiliyetinin edinilmesi konusunda Uluslararasi Atom Enerjisi Kurumu ile istisarelerin sürdürüldügü bildirildi.

Açiklamada, söz konusu plan sayesinde, Hint-Pasifik'teki bireysel ve kolektif denizalti varliginin genisledigi belirtilerek, bunun küresel güvenlik ve istikrara da katki sunacagi ifade edildi.

Bu kapsamda bilgi ve teknoloji paylasimi alanindaki üçlü isbirliginin de gelistirilmesine olan taahhüdün vurgulandigi açiklamada, üç ülkenin de insan haklari, hukukun üstünlügü ve egemen devletlerin bagimsizligini gözeterek, kurallara dayali uluslararasi düzene saygi duydugunun alti çizildi. Açiklamada, bugün duyurulan planin bu hedefleri ilerletmeye yardimci olacagi görüsüne yer verildi.

- AUKUS anlasmasi

ABD, Ingiltere ve Avustralya arasinda 2021'de nükleer denizalti teknolojisi alaninda isbirligini öngören "AUKUS" anlasmasi imzalanmisti.

Üç ülkenin isimlerinin Ingilizcedeki kisaltmasindan olusan "AUKUS" güvenlik anlasmasi kapsaminda Güney Avustralya eyaletinin baskenti Adelaide'deki tersanelerde en az 8 nükleer enerjiyle çalisan denizalti insa edilecek.

Anlasma uyarinca, Avustralya'nin sahip olacagi nükleer enerjili denizaltilar, Hint-Pasifik'te istikrari desteklemek ve anlasmaya taraf olan ülkelerin ortak degerleri ile çikarlarinin korunmasina katki sunmak için kullanilacak.

AUKUS'un ardindan Avustralya, "nükleer güce" ulasmadan önce nükleer denizaltilara kavusacak ilk ülke olarak kayitlara geçecek.

- AUKUS Fransa ile gerilime neden olmustu

Diger taraftan, Avustralya, 2016'da Fransiz Naval Group ile imzaladigi 12 geleneksel dizel elektrikli denizaltinin yapimini öngören 90 milyar Avustralya dolari tutarindaki sözlesmeyi Eylül 2021'de iptal etmisti.

Sözlesmenin iptali Fransa ile Avustralya arasinda krize yol açmis, Fransa AUKUS'a tepki olarak Canberra ve Washington büyükelçilerini geri çekmisti.

Dönemin Avustralya Basbakani Scott Morrison, anlasmanin iptali hakkinda Avustralya'nin Fransa'yi önceden bilgilendirdigini belirtmisti. Fransa Cumhurbaskani Emmanuel Macron ise Morrison'un yalan söyledigini iddia etmisti.

Hint-Pasifik bölgesinde Çin'in büyüyen askeri varligina karsi yapildigi açiklanan AUKUS anlasmasina tepki gösteren Çin Disisleri Bakanligi Sözcüsü Cao Licien ise "anlasmanin bölgesel baris ve istikrari ciddi sekilde baltalayacagi" elestirisinde bulunmustu.